Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Trong bộ phim kinh điển thời Chiến tranh Lạnh Invasion of
the Body Snatchers, người ngoài hành tinh lặng lẽ xâm lăng trái đất bằng cách
nhân bản thân thể của mỗi người mà họ gặp phải. Kết quả là “những bản sao” (pod
people) hình thành đặc điểm thân thể, trí nhớ và tính cách của những con người
mà họ thay thế. Vào thời đó, bộ phim được ngầm hiểu như câu chuyện ngụ ngôn cho
các hoạt động gây ảnh hưởng chính trị. Điều này phản ánh nỗi lo sợ hiện hữu lúc
ấy về tính dễ bị tổn thương của các xã hội dân chủ, cởi mở trước các ảnh hưởng
nước ngoài vốn làm suy yếu chủ quyền và nền chính trị của họ.
Các hoạt động gây ảnh hưởng ở nước ngoài của Trung Quốc đã
thu hút sự chú ý của truyền thông ở cả Australia và bây giờ là New Zealand,
nhưng ảnh hưởng của Trung Quốc không chỉ có ở hai quốc gia này. Những nỗ lực của
Trung Quốc để có được ảnh hưởng chính trị ở nước ngoài đang lan rộng và phổ biến.
Đây là một phần của chiến lược toàn cầu vốn được phụ trách bởi một cơ quan nhà
nước theo một cách tiếp cận lâu dài được điều chỉnh cho phù hợp với các chính
sách hiện hành của chính phủ. Các hoạt động gây ảnh hưởng ở nước ngoài là nhiệm
vụ cốt lõi của Mặt trận Thống nhất Trung Quốc (统一战线 工作 – Thống nhất chiến tuyến công tác),
một trong những “vũ khí ma thuật” của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), thứ đã
giúp đảng này giành được quyền lực.
Dưới thời Tổng bí thư Tập Cận Bình, các hoạt động gây ảnh hưởng
ở nước ngoài đã được thúc đẩy mạnh. Các lãnh đạo của Mặt trận Thống nhất và đại
diện của họ tuân theo chính sách dài hạn trong việc phát triển các mối quan hệ
với người nước ngoài và cả những nhân vật người Trung Quốc ở hải ngoại (những
người càng nổi bật càng tốt) để gây ảnh hưởng, lật đổ, và nếu cần thiết, bỏ qua
các chính sách của chính quyền địa phương và thúc đẩy lợi ích của ĐCSTQ.
Tập cũng muốn kiểm soát hơn nữa môi trường thông tin ở Trung
Quốc. Để đạt được sự kiểm soát này trong một môi trường thông tin toàn cầu nhiều
lỗ hỏng, ông cần phải kiểm soát các cuộc tranh luận về Trung Quốc ở hải ngoại.
Trung Quốc chính thức chấp nhận lý thuyết quyền lực mềm của Joseph Nye, sử dụng
nó vừa như một cách biện hộ vừa là một mỹ từ cho việc chính phủ Trung Quốc mở rộng
và sửa đổi sách lược quản lý người Trung Quốc ở hải ngoại và người nước ngoài
cũng như các chiến dịch tuyên truyền. Thông qua các cơ quan của đảng và các tổ
chức của chúng, Trung Quốc đã chấp nhận một cách tiếp cận rộng hơn để tăng cường
sức mạnh mềm của mình.
Những nỗ lực miệt mài của Mặt trận Thống nhất Trung Quốc
trong những năm gần đây đã mang lại lợi ích: ĐCSTQ ngày càng có thể sử dụng vũ
khí ma thuật dựa trên sức mạnh mềm của mình để gây ảnh hưởng đến quá trình ra
quyết định của các chính phủ và các xã hội nước ngoài. Australia và New
Zealand, cũng giống như nhiều quốc gia khác, đã trở nên ngập tràn các hoạt động
gây ảnh hưởng chính trị ngày càng gia tăng của ĐCSTQ.
Tất cả các nhà nước đều chống lại sự can thiệp chính trị của
những quốc gia khác vào công việc của họ. ĐCSTQ thường xuyên chỉ trích Hoa Kỳ
và các quốc gia khác can thiệp vào chính trị nội bộ của Trung Quốc, và khuyến
khích việc không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau như là một nguyên tắc
quan trọng của chính sách đối ngoại của nước này (不干 涉 内政).
Đối với các quốc gia như New Zealand và Australia, đây có thể
là một thách thức đối với việc chống lại sự can thiệp chính trị của nước ngoài.
Trừ khi những sự can thiệp này dẫn đến việc phản bội tổ quốc, hối lộ, hoặc một
số hình thức tham nhũng khác, thì hầu hết các hoạt động gây ảnh hưởng chính trị
không phải là bất hợp pháp. Thay vào đó, đây là những vấn đề về tuân thủ các
chuẩn mực và an ninh quốc gia, những thứ được nhìn nhận một cách chủ quan nhiều
hơn. Nhưng các hoạt động gây ảnh hưởng ở nước ngoài (của bất kỳ nhà nước nào)
chỉ có thể phát triển nếu như ý kiến công chúng tại nước chịu ảnh hưởng chấp
thuận chúng.
Bộ phim Invasions of the Body Snatchers năm 1956 có hai kết
cục, một bi quan, một lạc quan. Hầu hết các phiên bản tiếp theo của bộ phim đều
có kết thúc bi quan – tất cả nhân loại đều trở thành những bản sao. Còn trong
cuốn tiểu thuyết, những người ngoài hành tinh tự nguyện ra đi do sự phản kháng
từ nhân loại.
Trong cuộc sống thực, kết cục tùy thuộc vào chúng ta. Làm thế
nào chúng ta có thể sử dụng các vũ khí kỳ diệu của nền dân chủ để bảo vệ nhà nước
chống lại các hoạt động ảnh hưởng của nước ngoài? Chúng ta có nhiều lựa chọn
theo ý muốn của chúng ta. Chúng ta có quyền lựa chọn chính phủ của mình; kiểm
soát và cân bằng quyền lực thông qua tòa án; các cơ quan quản lý điều hành các
phương tiện truyền thông và các khía cạnh khác của xã hội; vai trò được pháp luật
hậu thuẫn của giới học giả trong việc phản biện và nói lên của tiếng nói của
lương tri; tự do ngôn luận và lập hội; và các phương tiện truyền thông trong
vai trò quyền lực thứ tư của chúng ta.
Là những thuộc địa cũ của Vương quốc Anh và là các đối tác gần
gũi với Mỹ, cả New Zealand và Australia đều hãnh diện nuôi dưỡng một chính sách
đối ngoại độc lập. Một chính sách đối ngoại độc lập không cho phép chúng ta rơi
vào vòng tay của một cường quốc thống trị khác. Bây giờ là lúc để chúng ta sử dụng
thứ vũ khí kỳ diệu của nền dân chủ để bảo vệ xã hội của mình chống lại ảnh hưởng
của nước ngoài và sự can thiệp vào chính trị nội bộ của chúng ta. Australia
đang thắt chặt các luật lệ của mình xung quanh vấn đề này và đã tiến hành nhiều
cuộc điều tra sâu rộng về phạm vi các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc.
New Zealand và các quốc gia khác cũng nên làm như thế.
Anne-Marie Brady là Giáo sư về Khoa học Chính trị tại Đại học
Canterbury, New Zealand. Cuốn sách mới nhất của bà là “China as a Polar Great
Power” (NXB Đại học Cambridge, 2017).
***
Thượng Nghị sỹ Australia từ chức vì liên hệ với Trung Quốc
(PLO) – Chính trị gia thuộc đảng Lao động Australia Sam
Dastyari ngày 12/12 đã thông báo rời khỏi Quốc hội vì những mối liên hệ với
Trung Quốc.
Ông Sam Dastyari. Nguồn: Australian/Vietnam+
Theo AFP, ông Dastyari thời gian qua đã vấp phải nhiều chỉ
trích vì mối liên hệ với tỉ phú Trung Quốc Huang Xiangmo. Ông này được cho là
đã nhận các khoản quyên góp từ ông Huang. Khi xuất hiện cùng vị tỉ phú tại một
cuộc họp báo do truyền thông Trung Quốc tổ chức, ông Dastyari cũng đã đưa ra
quan điểm trái ngược với quan điểm lâu nay của đảng Lao động trong vấn đề Biển
Đông.
“Hôm nay, tôi quyết định rằng việc tốt nhất mà tôi có thể
làm cho đảng Lao động là không tham gia Thượng viện năm 2018”, ông này nói.
Vụ bê bối của ông Dastyari bị phanh phui cùng thời điểm
Canberra đang đề xuất luật cấm can thiệp chính trị từ nước ngoài tại nước này.
Nguồn: Anne-Marie Brady, “Resisting China’s magic weapon”, Lowy Institute, 27/09/2017
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét