Lưu Vân Sơn là ai?

BBC

Ông Lưu Vân Sơn hiện là ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị TQ-Ảnh Xinhua

Quan chức Đảng Cộng sản cao cấp thăm Việt Nam và Campuchia từng bị phê phán là có đầu óc Maoist và quản lý truyền thông Trung Quốc một cách cứng nhắc. Ông Lưu Vân Sơn vừa đến Hà Nội và sau đó tới Phnom Penh trong chuyến thăm cao cấp trước kỳ Đại hội 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc năm nay, khi ông dự kiến sẽ nghỉ hưu.

Phù Mao 'trảm' Tất Phúc Kiếm

Hiện là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Ban Bí thư và Thường vụ Ban Chấp hành Trung ương của ĐCS Trung Quốc, ông Lưu Vân Sơn là nhân vật của bộ máy tuyên giáo Trung Quốc.

Từ sau Đại hội 18 (11/2012), ông được giao trọng trách nắm về tổ chức, nhân sự và công tác 'xây dựng Đảng'.

Ông cũng là một trong bảy ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, đứng sau các ông Tập Cận Bình, Lý‎ Khắc Cường, Trương Đức Giang và Du Chính Thanh.

Dù chính thức nắm mảng tuyên giáo, ông có vẻ không có nhiều quyền lực bằng ông Vương Kỳ Sơn, cánh tay phải của Tập Cận Bình trong các chiến dịch chỉnh Đảng, chống tham nhũng, theo các báo Hong Kong.

Hồi năm 2015, ông Lưu khai bút viết một bài phê phán thái độ "lơ là về tư tưởng" trong bộ máy và phản bác một thứ "văn hóa chính trị" khiến đảng viên, kể cả cao cấp và người nổi tiếng không bám sát "đường lối của Đảng" và di sản của Mao Trạch Đông.

Giới bình luận tại Trung Quốc tin rằng bài báo của ông Lưu nhắm vào ngôi sao truyền hình Trung Quốc, ông Tất Phúc Kiếm, người bị ghi hình nói ở chốn riêng tư lời nhạo báng Mao Trạch Đông.

Ông Tất, trong một dịp gặp bạn bè, đã hát bài từ vở ca kịch cách mạng thời Mao 'Dùng mưu chiếm núi Hổ' (Trí thủ uy hổ san - Taking The Tiger Mountain by Strategy), và khi ai đó nói về Mao thì ông buông một câu, "Thôi đừng nhắc đến thằng chó đẻ đó nữa. Nó chỉ hành hạ chúng ta".

Sau vụ việc và bài báo của ông Lưu Vân Sơn, ông Tất Phúc Kiếm bị mất việc tại đài truyền hình trung ương CCTV nhưng không bị xử tội gì.

'Bảo thủ, chống cải cách'?

Tuy là nhân vật chuyên về quan hệ Đảng và tuyên truyền, ông Lưu Vân Sơn cũng bị một trí thức Trung Quốc viết bài đăng trên báo lề trái, kể tội là kẻ "Maoist bảo thủ, chống lại cải cách".

Năm 2014, Thiết Lưu, một cây bút cao tuổi đã đăng bài nói Lưu Vân Sơn thực ra là người của Giang Trạch Dân, và ủng hộ Nhóm Trùng Khánh của Bạc Hy Lai, "chống lại Tập Cận Bình, Vương Kỳ Sơn và Lý Khắc Cường".

Tác giả này, tên thật là Hoàng Trạch Vinh, tố cáo ông Lưu Vân Sơn như sau:

"Trong hơn một thập niên, với ngành xuất bản, phát thanh truyền hình dưới quyền Lưu Vân Sơn, cả nước Trung Quốc không có nổi một bài báo nói lên sự thật, không có nổi một cuốn sách có thể tự đứng, không một bộ phim truyền hình nào tử tế."

Dù công kích trực diện ông Lưu Vân Sơn, Thiết Lưu cũng không bị bắt, có thể vì đã 81 tuổi và đã từng bị quy là 'hữu phái' và đi cải tạo 23 năm thời Cách mạng Văn Hóa.

Tuy thế, một số ý kiến tại Trung Quốc giải thích rằng dù không phải là người thân cận của ông Tập Cận Bình, ông Lưu Vân Sơn có bề dày trong ngành văn hóa tư tưởng nên vẫn trụ được hai nhiệm kỳ.

Kiểm soát chặt truyền thông

Với truyền thông nước ngoài, ông Lưu xuất hiện ở một số sự kiện quan trọng như tiếp Mark Zuckerberg vào tháng 3/2016 khi ông chủ Facebook sang Trung Quốc làm thân để Bắc Kinh gỡ bỏ việc chặn toàn bộ mạng xã hội này.

Tất nhiên, chuyến đi của Zuckerberg không hề đem lại kết quả gì, giống như chuyến thăm Bắc Kinh của lãnh đạo Google, Satya Nadella vào tháng 11 cùng năm.

Google vẫn bị chặn tại Trung Quốc giống như các trang tìm kiếm hoặc xuất bản mạng của Phương

Vai trò đối ngoại

Ngoài ra, đôi khi ông Lưu đóng cả vai trò đặc sứ của lãnh đạo Tập Cận Bình sang các nước láng giềng với các sứ mệnh rất cụ thể.

Năm 2015, nhân dịp kỷ niệm 70 năm ngày thành lập Đảng Lao động Triều Tiên, ông sang Bình Nhưỡng dự lễ với tư cách là vị khách cao cấp nhất của Trung Quốc lần đầu, và cho đến giờ cũng là lần duy nhất, gặp ông Kim Jong-un, lãnh tụ trẻ tuổi của Bắc Hàn.

 .

Được biết ông mang theo một lá thư tay của Chủ tịch Tập Cận Bình gửi ông Kim Jong-un.

Nhưng kể từ chuyến đi đó, quan hệ Trung-Triều không hề tiến triển thêm, thậm chí còn tệ đi.

Trong tháng qua, sau khi Bình Nhưỡng liên tiếp thử hạt nhân và hỏa tiễn, Trung Quốc đã cùng các đại cường gia tăng các biện pháp trừng phạt Bắc Hàn.

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo, cơ quan dưới quyền ông Lưu Vân Sơn, có một bài đáng chú ý diễn giải lại Hiệp ướp Tương trợ Hữu nghị Trung - Triều ký từ thập niên 1950.

Theo hiệp ước này thì Trung Quốc luôn "hỗ trợ CHDCND Triều Tiên khi xảy ra chiến tranh".

Nhưng tờ Hoàn Cầu nay gợi ý rằng Trung Quốc sẽ chỉ trợ giúp nếu Triều Tiên bị Hoa Kỳ tấn công, và sẽ đứng yên nếu Kim Jong-un tự bắn tên lửa sang Guam của Hoa Kỳ.

 Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói với ông Lưu Vân Sơn rằng VN "hết sức coi trọng quan hệ với Trung Quốc, mong muốn quan hệ Việt-Trung luôn phát triển lành mạnh, ổn định vì lợi ích của nhân dân hai nước"-Xinhua

Chuyến thăm Hà Nội và Phnom Penh có thể là chuyến công du cao cấp nhất của ông Lưu Vân Sơn (sinh năm 1947) trước khi về nghỉ vào kỳ Đại hội 19 này vì ngưỡng tuổi 68.

Giới bình luận chưa nêu ý kiến gì liệu tăng cường quan hệ hai Đảng Trung - Việt qua kênh thông tin của ông Lưu Vân Sơn và ông Trương Cao Lễ sẽ có tác động bao nhiêu đến quan hệ hai nước những năm tới.

Sau kỳ Đại hội dự kiến sắp diễn ra, ông Tập Cận Bình sẽ đẩy lên những nhân vật thuộc phái Phúc Kiến, nơi ông làm Bí thư Đảng nhiều năm, theo một số bình luận từ Trung Quốc.

Trước đó, ông Tập từng được cho là ủng hộ phái Thiểm Tây, và ông Lưu Vân Sơn tuy sinh ra ở Nội Mông nhưng nói có quê gốc ở Hãn Châu, Thiểm Tây.

Ngoài chút quê xa đó, ông Lưu, xuất thân giáo viên trường làng ở vùng Nội Mông và từng làm phóng viên Tân Hoa Xã, cũng có gốc Trường Đảng giống Tập Cận Bình.

Tuy nhiên, càng về sau này, nhu cầu của Trung Quốc buộc ông Tập Cận Bình cần những nhân vật lãnh đạo trẻ hơn, có học hành thực thụ và tài quản trị.

Đại hội 19 sẽ là dịp để ông Tập Cận Bình cho những người thuộc thế hệ ông Lưu Vân Sơn về nghỉ, khép lại một giai đoạn phải cân bằng giữa các xu hướng trong dàn lãnh đạo có nhiều dạng xuất thân khác nhau.