Như mọi người đã biết, ngày
6-12-2017 vừa qua, Tổng Thống Donald Trump đã công bố quyết định sẽ dời tòa dại
sứ Hoa Kỳ từ Tel Avis đến Jerusalem theo một nghị quyết từ năm 1995 của Quốc Hội
Hoa Kỳ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel. Quyết định náy đã bị sự chống
đối quyết liệt và tràn lan, không chỉ từ giới lãnh đạo và nhân dân Palestin,
các nước Hồi giáo lân cận trong vùng Trung Đông cũng như các nước có đông người
Hồi giáo ở các vùng khác trên thế giới, như Malaya, Indonesia... mà sự chống đối
còn từ các nước đồng minh lâu đời như Anh, Pháp, Đức… và ngay trong nội bộ nước
Mỹ, của giới chính trị gia chuyên nhiệp ở cả hai đảng, lập pháp cũng như hành
pháp, nhất là giới truyền thông lâu nay vốn có nhiều định kiến và bất đồng với
Tổng Thống Donald Trump nên thường tìm cơ hội tấn công ông.
Trước làn sóng chống đối ở thế giới
các nước Arab và các quan ngại giữa các đồng minh phương Tây của Mỹ, Hội đồng Bảo
an Liên hiệp quốc ngày 8/12 đã họp khẩn, theo đề nghị của 8/15 thành viên, gồm
Anh, Pháp, Thụy Điển, Bolivia, Uruguay, Ý, Senegal và Ai Cập. cùng với Tổng thư
ký Liên Hiệp Quốc António Guterres, coi quyết định của Trump như “vi phạm nghị
quyết 4 June 1967 của LHQ” …
Đứng trước tình hình thực tế
trên, một chuỗi câu hỏi sau đây được nhiều người đặt ra:
1 - Vì sao quyết định của Tổng Thống
Trump được coi là hợp pháp, chính đáng lại bị chống đối tràn lan, quyết liệt đến
thế?
Trước hết Tống Thống Donald Trump
công bố quyết định di dời tòa Đại sứ Hoa Kỳ từ Tel - Avis về Jerusalem là một
quyết định hợp pháp thuộc thẩm quyền của Tổng Thống đứng đầu hành pháp theo
Hiên Pháp Hoa Kỳ. Vì Quốc hội Hoa Kỳ, năm 1995, dưới thời Tổng thống Bill
Clinton, đã ra nghị quyết rằng “Tòa Đại sứ Hoa Kỳ ở Israel cần được thiết lập tại
Jerusalem chậm nhất là trước ngày 31-5-1999 (the US Embassy in Israel should be
established in Jerusalem no later than May 31, 1999” (cf Dan Gainor, Fox News).
Một tháng sau, Thượng viện Hoa Kỳ, đã thông qua dự luật, với số phiếu 90-0, rằng
“Jerusalem should remain the undivided capital of Israel”. Điều này phù hợp với
tuyên bố vào năm 1980 của Quốc Hội Israel chọn Jerusalem không chia cắt là Thủ
đô của mình sau khi chiếm được trong trận chiến chớp nhoáng 6 ngày với Jordani
vào năm 1967. Thực tế này cũng phù hợp với lịch sử từ hơn 3000 năm trước
Jerusalem đã là vùng đất của Israel với nhiều thành quách, đến thờ do họ kiến tạo,
dù bị tàn phá nhiều lần vì xung đột, vẫn còn hiện hữu nhiều dấu tích.
Theo đó, lịch sử ghi nhận rằng, từ
cổ đại với các vua David, Salomon… đến thời kỳ bị đô hộ bởi đế quốc La Mã, đến
thời Chúa Giêsu theo niềm tin tốn giáo, dân Do Thái được coi là dân riêng của
Thượng Đế, Jerusalem được coi như đất thánh, thuộc về Israel. Đến thời Trung Cổ,
khi bị quân Arab chiếm đóng, trong số có Thổ Nhĩ Kỳ (Turkey) , đã diễn ra chiến
tranh tôn giáo giữa Công giáo và Hồi giáo, trải qua tám cuộc thập tự chinh
(croisades) do các Giáo Hoàng chủ xướng, để giải phóng thánh địa…Dân Do Thái bị
tản mác khắp nơi, mất nước, nhưng đa số dân Do Thái vẫn sống bám trên vùng đất
vốn là quê hương của cha ông họ cùng nuôi chí tái lập quốc gia….
Năm 1948, dân Do Thái đã tái lập
được quốc gia Israel trên một phần đất của Palestine, nhờ Liên Hiệp Quốc chia
cho, nằm giữa những nước Arab thù nghịch như Liban, Syria, Jordanie và Ai Cập.
Nhiều thế hệ Israel phấn đấu vươn lên để sống còn và chiến đấu với nhiều kẻ thù
để hôm nay, Israel đã trở thành một cường quốc có vũ khí nguyên tử... Năm 1967,
trong cuộc chiến sáu ngày, Israel tấn công chớp nhoáng, đánh bại Jordan và các
nước đồng minh Hồi giáo khác, lấy lại những phần đất của mình tại Jerusalem. Thế
nhưng LHQ lại cho là “phần đất bị chiếm đóng bất hợp pháp bởi Israel”, theo
phán quyết ngày 4 June 1967. Tháng 12, năm 2016, lại cũng chính LHQ ra thêm nghị
quyết rằng “Jerusalem là một thành phố bị chiếm đóng phi pháp”. Vì thế quyết định
thừa nhận Jerusalem là thủ đô của Israel của Tổng Thống Donald Trump vừa qua đã
bị Liên Hiệp Quốc coi là vi phạm nghị quyết 4 June 1967 là vì vậy.
Vây thì tại sao một quyết định hợp
pháp, chính đáng, phù hợp với thực tế và lịch sử như thế lại bị chống đối quyết
liệt và tràn lan?
Là vì quyết định ấy đụng chạm đến
một tranh chấp dã lâu về chủ quyền Jerusalem giữa Israel và Palestin có lợi cho
Israel, bất lợi cho Palestin. Vì cho đến lúc này, Israel đòi hỏi tất cả đất
Jerusalem là của Israel, và Palestine đòi cho mình phía Đông Jerusalem, để làm
thủ đô cho một nước Palestine tương lai. Nay Tổng Thống Trump công bố quyết định
như thế là toàn bộ vùng đất Jerusalem còn đang tranh chấp thuộc Israel đưa dến
sự chống đối quyết liệt, tràn lan là hậu quả tất nhiên của một quyết định dù hợp
pháp, chính đáng nhưng chưa hợp thời. Do đó người ta lo ngại có thể tức thời nổ
ra bạo loạn, tái phát chiến tranh tàn khốc, phá vỡ tiến trình hòa bình mà Hoa Kỳ
đóng vai trung gian hòa giải giữa Israel và Palestin hơn 20 năm qua
(1995-2017). Chính vì sợ hậu quả này mà qua ba đời tổng thống Bill Clinton (Dân
Chủ), George W. Bush (Cộng Hòa), Barrack Obama (Dân Chủ) đều chỉ cứ 6 tháng một
lần ra quyết định trì hoãn thực hiện nghị quyết công nhận Jerusalem là thủ đô của
Israel và di dời tòa đại sứ Hoa Kỳ từ Tel Avis về Jerusalem. Nay Tổng Thống
Donald Trumps của đảng Cộng Hòa đã phá lệ khi ra một quyết định táo bạo và có
tính mạo hiểm, đã dẫn đến một thực tế là đã và đang bị làn song phản đối mạnh mẽ
lan tràn khắp nơi.
2 - Khi công bố quyết định, Tổng
Thống Trump có biết trước phản ứng quyết liệt từ nhiều phía?
Chúng tôi cho rằng Tổng Thống
Trump có tiên liệu nên trước khi công bố quyết định, Bạch Ốc đã có báo trước
mang tính thăm dò, cho công luận biết rằng “có thể ít ngày nữa Tổng Thống
Donald Trump sẽ công bố quyết định di dời tòa Đại sứ Hoa Kỳ từ tel Avis đến
Jerusalem thủ đô pháp định của Israel và cũng là để thực hiện một nghị quyết nằm
1995 của quốc hội Hoa Kỳ đã bị trừ hoãn nhiều lần…”. Thông báo này đã nhận được
phản ứng chống đối hay không tán thành đồng loạt từ nhiều phía, nhưng sau đó Tổng
Thống Trump vẫn đã ban hành, bất kể phản ứng bất lợi về ngoại giao.
3 - Vì sao biết trước phản ứng và
hệ quả thực tế, Tổng Thống Donald Trump vẫn công bố quyết định?
Có nhiều người cho rằng Tổng Thống
Donald Trump dám ra một quyết định táo bạo và mạo hiểm như thế là vì cá tính từng
thể hiện bao lâu nay từ khi tranh cử cho đến khi đắc cử “nói là làm”, trọng lời
hứa, dám chấp nhận và đương đầu với mọi nghịch cảnh dù phải “thêm thù, bớt bạn”.
Vì thế quyết định của Ông lần này cũng chỉ là để thực hiện lời hứa khi tranh cử
với các cử tri có khuynh hướng ủng hộ Israel đã bầu cho Ông, là nếu đắc cử Tổng
Thống, Ông sẽ di dời tòa Đại sứ Hoa Kỳ đến Jerusalem và công nhận là thủ đô của
Israel; cũng như Ông đã thực hiện các lời hứa khác về bãi bỏ Obamare, xây tường
biến giới với Mexico, cải tổ luật thuế…dù bị nhiều chống đối Ông đã vẫn làm, dù
mới chỉ thành công một trong ba lời hứa trên, những sự không thành không phải lỗi
của Ông.
Thế nhưng theo nhận định của
chúng tôi và có lẽ cũng của nhiều người, thực tế nếu có đúng vì trọng lời hứa với
cử tri mà Tổng Thống Trump đã ra quyết định đầy hiểm nguy, bất trắc như thế
trong hiện vụ, thì đó cũng chỉ là lý do thứ yếu, bề ngoài. Sở dĩ Ông Trump dám
đưa đến quyết định táo bạo này cũng như những quyết định quan trọng khác từ khi
nhậm chức đều có tính đảo lộn các chính sách đối nội cũng như đối ngoại bao lâu
nay của Hoa Kỳ do các Tổng thống tiền nhiệm cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ thực hiện.
Tất cả là vì Ông muốn thực hiện chủ trương về một chính sách đối nội cũng như đối
ngoại độc đáo theo sáng kiến riêng, quyết đoán mà Ông tin là hữu hiệu, có lợi
cho nhân dân và đất nước Hoa Kỳ, để đưa “nước Mỹ vĩ đại trở lại” như khẩu hiệu
tranh cử.
Vậy thì trái với sự trì hoãn của
các đời tổng thống Hoa Kỳ tiền nhiệm, Tổng Thống Donald Trump quyết định di dời
Tòa Đại sứ Hoa kỳ từ Tel Avis đến Jerusalem, là một quyết định có tính toán cẩn
trọng. Phải chăng Ông đã có lòng tự tin về một giải pháp hòa bình khác hơn cho cuộc
xung đột giữa Israel và Palestine mà Ông tin là có thể thành đạt?
Vì ngay sau khi công bố quyết định,
trong khi làn song chống đối dâng cao, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson đã hé
mở cho thấy Tổng Thống Trump dường như đã có giải pháp và kêu gọi mọi người
bình tĩnh chờ đợi giải pháp ấy sẽ được công bố nay mai, có thể vào tháng đầu
năm mới 2018. Chính các cường quốc Phương Tây Anh, Pháp, Đức, Thụy Điển, và Ý
dường như cũng nghĩ Ông Trump đã có giải pháp nào đó sau quyết định táo bạo nên
ngày 8/12 kêu gọi Mỹ đưa ra đề nghị chi tiết cho tiến trình hòa bình giữa
Israel với người Palestine, dù vẫn hoài nghi khi mô tả quyết định của Tổng thống
Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Isarel là ‘vô ích.’ Rằng kế hoạch
dời đại sứ quán từ Tel Aviv tới Jerusalem ‘không ích lợi gì xét về phương diện
triển vọng hòa bình khu vực.’ Nhưng “Chúng tôi khuyến khích chính quyền Mỹ đưa
ra các đề nghị chi tiết để dàn xếp tranh chấp giữa Israel-Palestine.”.Trong khi
đó, đại sứ Danny Danon của Israel tại Liên Hiệp Quốc, LHQ cũng hé mở triển vọng
của một giải pháp có thể thành đạt khi cho rằng nếu Palestine có thiện chí, hãy
ngồi xuống thảo luận với Israel, thay vì đánh phá, khủng bố, thì hòa bình sẽ đến
ngay. Quả thực, Palestine sẽ không có lợi gì nếu tiếp tục xung đột với, Israel
kéo dài nhiều thập niên qua vẫn không đi đến đâu, thay vì nói chuyện với nhau để
đạt đến một giải pháp ổn định lâu dài, hai bên khả dĩ chấp nhận được.
4 - Giải pháp đó như thế nào?
Tất nhiên người có thẩm quyền trả
lời chính xác cho câu hỏi này chỉ có thể là Tổng Thống Donald Trump và nội các
của Ông. Người viết chỉ có xác tín rằng trước khi đưa ra một quyết định quan trọng
có tính đột phá, đảo ngược và lường trước được phản ứng bất lợi như thế, Tổng
Thống Donald Trump chắc phải đã có một giải pháp khả thi và có thể được đôi bên
Israel và Palestine chấp nhận được để đi đến một kết quả sau cùng là:
1 - Hai nước Israel và Palestine
thừa nhận sự hiện hữu của nhau là hai quốc gia cùng tồn tại, sống chung hòa
bình, thay vì tìm cách phủ nhận, tiêu diệt nhau như bao lâu nay đã không thể
làm được.gì khác hơn là bạo lực, chiến tranh, hận thù, gây tang thương khổ lụy
cho cả hai dân tộc.
2 - Trong thương lượng hòa bình
hai bên Israel và Palestine đồng thuận phân chia, trao đổi xác định các phần
lãnh thổ cố định của nhau một cách công bình, thỏa đáng, tương nhượng dựa trên
thực tế và lịch sử của hai dân tộc. Trong đó có sự tương nhượng chủ quyền lãnh
địa Jerusalem: hoặc là Israel phải nhượng lại một lãnh địa nào đó cho Palestine
để được chấp nhận thủ đô Israel là tất cả lãnh địa Jerusalem; hoặc là đôi bên
chấp nhận đất Đông Jerusalem là thủ đô của quốc gia Palestine; phần đất Tây
Jerusalem là thủ đô của quốc gia Israel.
Sở dĩ chúng tôi tin tưởng giải
pháp của Tổng Thống Trump có thể thành đạt theo dự đoán trên, là thấy có dấu hiệu
lạc quan qua những chuyến đi con thoi về Israel trước khi Tổng Thống Trump công
bố quyết định táo bạo, của Jared Kushner gốc Do Thái, con rể cũng là cố vấn
hàng đầu của Tổng Thống Trump. Có thể qua những chuyến đi này đã thuyết phục được
các nhà lãnh đạo Israel chấp nhận trước một giải pháp khả thi theo hướng lạc
quan trên. Và vì vậy về phía Hoa Kỳ, cả Tổng Thống Trump và Ngoại trưởng Rex
Tillerson đều nói đến một giải pháp dự trù lạc quan tin tưởng, thay thế cho tiến
trình hòa bình bế tắc, dậm chân tai chỗ từ hơn 20 năm qua.Vì giải pháp có tính
đảo ngược, táo bạo. ít ai tin tưởng nên bị lu mờ trước làn song phản đối cuồng
nộ tràn lan khắp nơi, khiến nhiều nhà lãnh đạo các quốc gia đồng minh với Hoa Kỳ
Tây Phương cũng các nước Hồi giáo vùng Trung Đông đã không quan tâm hay hoài
nghi.Ngay cả giới lãnh đạo Palestin cũng từ chối không tiếp Phó Tổng Thống Hoa
Kỳ để nghe Ông giải thích.
Thành ra, tất cả vẫn còn ở phía
trước, mọi dự đoán theo chiếu hướng lạc quan trên đây thực tế có nghiệm đúng
hay không, chúng ta vẫn phải chờ xem.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét