Lãnh
đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un, trong lễ kỷ niệm 85 năm thành lập Quân
Đội Nhân Dân Triều Tiên, ảnh hãng tin nhà nước KCNA đăng tải ngày
27/04/2017.KCNA/Handout via REUTERS/File Photo
Ngày
16/08/2017, trong một tin nhắn Twitter, tổng thống Mỹ Donald Trump đã
hoan nghênh lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un về quyết định ngừng kế
hoạch bắn tên lửa qua đảo Guam của Mỹ. Trước đó một hôm, Kim Jong Un đã
loan báo tạm thời đình chỉ kế hoạch trên và đề nghị Mỹ có những quyết
định "đúng đắn" để
giảm căng thẳng. Những tuyên bố hòa hoãn hơn giữa hai ông Donald Trump
và Kim Jong Un đã giúp cho tình hình bán đảo Triều Tiên hạ nhiệt sau hơn
một tuần lễ nóng bỏng, với cuộc đấu khẩu dữ dội giữa Washington và Bình
Nhưỡng, gây lo ngại không ít về khả năng chiến sự bùng lên.
Điểm
đáng chú ý là trong suốt thời điểm đấu khẩu gay gắt đó, Trung Quốc đóng
một vai trò rất mờ nhạt. Về mặt chính thức, chỉ thấy Bắc Kinh lên tiếng
khuyên giải các bên là nên có giọng điệu từ tốn, đừng làm cho tình hình
vốn đã căng thẳng thêm nghiêm trọng.
Ngày
15/08, sau khi cả Mỹ và Bắc Triều Tiên đã xuống giọng, Trung Quốc mới
lên tiếng cho rằng cuộc khủng hoảng đã rẽ qua một khúc quanh mới, và giờ
đến lúc các bên trở lại bàn đàm phán hòa bình.
Trong
một cuộc họp báo thường kỳ, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa
Xuân Oánh đã hoan nghênh một bản tuyên bố chung được cả hai bộ trưởng
Ngoại Giao và Quốc Phòng Mỹ công bố trên báo Mỹ The Wall Street Journal,
xác nhận là Washington không hề có ý định lật đổ chế độ Bình Nhưỡng.
Phát
ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc đồng thời kêu gọi Mỹ biến lời nói
thành hành động cụ thể, và yêu cầu đồng minh Bắc Triều Tiên là nên có cử
chỉ đáp trả tương ứng.
Từ
khi Bắc Triều Tiên bắt đầu khuấy động tình hình trên bán đảo Triều
Tiên, hầu như tất cả mọi quốc gia, đi đầu là Hoa Kỳ, đều yêu cầu Trung
Quốc nỗ lực nhiều hơn trong việc gây áp lực để Bình Nhưỡng bớt gây căng
thẳng bằng những vụ thử nghiệm hạt nhân và tên lửa. Trung Quốc đã hứa
can thiệp nhưng hiệu quả không thấy rõ.
Khi
bùng lên cuộc khẩu chiến cực kỳ căng thẳng giữa Washington và Bình
Nhưỡng, vai trò mờ nhạt của Bắc Kinh đã khiến nhiều nhà phân tích tự hỏi
một lần nữa về ảnh hưởng thực thụ của Trung Quốc trên Bắc Triều Tiên.
Trả
lời phỏng vấn của ban Pháp Ngữ RFI, nhà báo chuyên trách các vấn đề
quan hệ quốc tế Daniel Vernet, đồng tác giả tập khảo luận "Trung Quốc chống Mỹ: Cuộc đọ sức tay đôi của thế kỷ" (La Chine contre l’Amérique, le duel du siècle)
đã cho rằng các diễn biến mới đây trên bán đảo Triều Tiên cho thấy
Trung Quốc đã lâm vào tình thế không còn có thể tự do hành động theo ý
muốn như trước đây. Các hành động của Bắc Kinh trên hồ sơ Bắc Triều
Tiên, theo Daniel Vernet, luôn phải cân nhắc giữa việc không thể để cho
đồng minh bị sụp đổ, nhưng cũng phải tìm cách ngăn không cho đồng minh ở
ngay cạnh mình sở hữu loại vũ khí có thể hủy diệt Trung Quốc.
Daniel Vernet :Đúng
là khả năng hành động của Trung Quốc trong vấn đề Triều Tiên có giới
hạn, có lẽ vì Trung Quốc là đồng minh của Bắc Triều Tiên, có thể nói là
đồng minh duy nhất - cùng với Nga, nhưng Nga mờ nhạt hơn một chút, nhưng
một mặt khác thì Trung Quốc lại không mấy hứng thú với triển vọng nước
ngay trước ngưỡng cửa nhà mình là Bắc Triều Tiên đạt được những tiến bộ
về vũ khí hạt nhân.
Điều
khiến Bắc Kinh lo ngại nhất là việc chế độ Kim Jong Un sụp đổ trong
trường hợp chiến tranh, đẩy về phía Trung Quốc hàng triệu người tị nạn
Bắc Triều Tiên. Nỗi quan ngại khác của Bắc Kinh là nếu chế độ Bình
Nhưỡng sụp đổ, hai miền Nam-Bắc Triều Tiên thống nhất, lính Mỹ sẽ đến
tận biên giới Trung Quốc trên sông Áp Lục (Yalu).
Tóm
lại, Trung Quốc là đồng minh của Bắc Triều Tiên nhưng đồng thời cũng là
một đồng minh phải lo lắng, bận tâm trước những hành vi khiêu khích mà
Kim Jong Un có thể tiến hành.
Với
việc chế độ Kim Jong Un có vẻ như phớt lờ các lời can gián của Trung
Quốc, khả năng chiến sự bùng lên - dù rất nhỏ - nhưng không thể loại
trừ. Câu hỏi đặt ra là Bắc Kinh sẽ có lập trường như thế nào có thể làm
gì nếu chẳng may chiến tranh nổ ra giữa một bên là Bắc Triều Tiên, và
bên kia là Hàn Quốc được Hoa Kỳ hỗ trợ? Trên vấn đề này, Daniel Vernet
nhắc lại quan điểm đã được tờ Global Times, tức Hoàn Cầu Thời Báo, nêu
bật.
Daniel Vernet: Đây
là một điều rất khó nói. Nhưng trên tờ báo Anh ngữ Global Time, thường
phản ánh quan điểm của bộ phận dân tộc chủ nghĩa nhất trong đảng Cộng
Sản Trung Quốc, người ta đã nói là nếu Bắc Triều Tiên có hành động khiêu
khích như bắn hỏa tiễn về phía đảo Guam như đã đe dọa, nếu Bình Nhưỡng
tấn công trước, thì Trung Quốc sẽ giữ thái độ trung lập.
Nếu ngược lại, Mỹ và Hàn Quốc tấn công Bắc Triều Tiên, thì Trung Quốc cố can thiệp để ngăn chặn họ.
Chỉ
có điều, người ta không biết Trung Quốc sẽ can thiệp bằng cách nào.
Trung Quốc không nói sẽ làm gì, liệu có khai chiến với Mỹ và Hàn Quốc
hay không, dù đây là một khả năng rất khó xẩy ra. Tuy nhiên, thái độ rất
mập mờ của Trung Quốc bao hàm một cái gì đấy rất nguy hiểm.
Theo
ghi nhận của Daniel Vernet, Trung Quốc đã biết khai thác khía cạnh mình
là đồng minh lớn duy nhất của Bắc Triều Tiên, và dùng mối đe dọa đến từ
Bình Nhưỡng để làm món hàng đổi chác với Mỹ.
Daniel Vernet: Tôi
không nghĩ là Trung Quốc chỉ ngồi quan sát mà thôi. Người ta có thể
nghĩ là ở hậu trường, các nhà ngoại giao Trung Quốc, và cả Mỹ nữa, đã
hoạt động ráo riết.
Không
thể nói là đã có sự mặc cả giữa Mỹ và Trung Quốc trên hồ sơ Bắc Triều
Tiên, nhưng dẫu sao thì phía Trung Quốc đã cố tìm cách đổi chác, đòi Mỹ
đền bù, nếu họ dấn thân nhiều hơn nữa vào cuộc khủng hoảng hiện nay,
chẳng hạn như gây sức ép thêm lên Bắc Triều Tiên.
Chẳng
hạn, Trung Quốc đã bỏ phiếu tán đồng nghị quyết của Hội Đồng Bảo An
Liên Hiệp Quốc, tăng cường trừng phạt đối với Bắc Triều Tiên. Cho dù
không hề được thừa nhân công khai, nhưng qua mặc cả, Trung Quốc đã thành
công trong việc yêu cầu tổng thống Mỹ Donald Trump dịu giọng trên những
lời đe dọa tăng thuế đánh trên thép, nhôm, nhập khẩu từ Trung Quốc.
Đối
với Daniel Vernet, vai trò thụ động của Trung Quốc trong lúc nổ ra khẩu
chiến căng thẳng giữa Mỹ và Bắc Triều Tiên rất có thể chỉ là bề ngoài.
Bên trong hậu trường, chắc chắn là Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đã có trao
đổi với nhau, dù nội dung cụ thể không được rõ.
Daniel Vernet : Rất
khó mà biết được. Nhưng chắc chắn là họ có nói chuyện với nhâu. Nhân
các cuộc họp của ASEAN ở Manila vừa qua, Bắc Triều Tiên, Hàn Quốc, Trung
Quốc, Mỹ đã nói chuyện với nhau một cách ít nhiều chính thức. Rất có
thể là Trung Quốc đã gây sức ép lên chế độ Bắc Triều Tiên để Bình Nhưỡng
có lời lẽ ôn hòa hơn.
Nhưng
Trung Quốc cũng biết là biện pháp gây sức ép của họ có giới hạn. Bắc
Triều Tiên dư biết là Trung Quốc không thể để cửa mở cho Mỹ tiến vào sâu
trong vùng, cho nên Bắc Kinh cần vùng trái độn như Bắc Triều Tiên, nằm
giữa Hàn Quốc, đồng minh của Mỹ, và Trung Quốc.
Giờ
đây, khi khẩu chiến Mỹ-Bắc Triều Tiên tạm thời giảm cường độ, các bên
có thể nghĩ đến khả năng thương thảo. Đây cũng là đề nghị của Trung
Quốc, cũng như Hàn Quốc hay Nhật Bản. Theo Daniel Vernet, các láng giềng
của Bắc Triều Tiên đều muốn duy trì nguyên trạng, nhưng vấn đề đặt ra
là nguyên trạng này đã có thêm một nhân tố mới, đó là một Bắc Triều Tiên
có bom hạt nhân, có khả năng đe dọa các láng giềng. Điều đó có nguy cơ
thúc đẩy các đối thủ của Bình Nhưỡng là Seoul hay Tokyo cũng trang bị vũ
khí nguyên tử, một triển vọng mà không ai muốn.
Daniel Vernet: Tôi
nghĩ là họ muốn duy trì nguyên trạng, nhưng một nguyên trạng rất khó
định nghĩa hơn là nguyên trạng hiện nay, có nghĩa là Bắc Triều Tiên được
chấp nhận như một cường quốc hạt nhân, có khả năng tấn công các láng
giềng, có khả năng một ngày nào đó đánh tới lãnh thổ Mỹ với đầu đạn hạt
nhân.
Tóm
lại một nguyên trạng vô cùng nguy hiểm, và như vậy thì người ta đi vào
một cuộc đàm phán có diện rộng hơn nhiều, và có khả năng thúc đẩy một
cuộc chạy đua vũ trang trong vùng.
Tại
Hàn Quốc, người ta đang đòi trang bị vũ khí hạt nhân. Nhật Bản thì được
coi là một cường quốc đang ở ngưỡng sở hữu vũ khí nguyên tử, tức là có
thể có được vũ khí hạt nhân một cách rất nhanh chóng nếu họ muốn. Thế
giới như vậy sẽ đi vào một vòng xoáy vô cùng nguy hiểm.
Nói
gì thì nói, tôi cho rằng ngoại giao sẽ thắng. Mặc dù các bên đang lớn
tiếng dọa nhau, Mỹ cũng như Bắc Triều Tiên, nhưng cho dù thế, đàm phán
vẫn sẽ thắng, trước khi có một hành động đáng tiếc xẩy ra, từ phía bên
này hay bên kia.
Dẫu
sao thì tình hình căng thẳng xuống thang trên Bán Đảo Triều Tiên rất có
thể là chỉ tạm thời, nhất là khi cả hai bên Mỹ và Bắc Triều Tiên, về
mặt chính thức, vẫn duy trì các quan điểm cứng rắn.
Quân
đội Mỹ-Hàn đang chuẩn bị các cuộc tập trận thường niên, điều mà cả Bình
Nhưỡng lẫn Bắc Kinh đều yêu cầu hủy bỏ. Về phần Bắc Triều Tiên, lãnh
đạo Kim Jong Un nổi tiếng với tính khí được cho là thất thường. Do vậy,
không thể loại trừ khả năng Bình Nhưỡng có hành động nào đó làm cho tình
hình căng thẳng trở lại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét