Hội Đồng Nhân Quyền LHQ họp, mọi chú ý đổ vào Mỹ

Anh Vũ

 Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley phát biểu tại cuộc họp Hội Đồng Bảo An ngày 21/02/2017.KENA BETANCUR / AFP

Hôm nay 27/02/2017, Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc bắt đầu kỳ họp thường niên kéo dài hơn một tuần. Mọi cặp mắt đổ dồn vào Hoa Kỳ, trong bối cảnh chính quyền Donald Trump đang gây không ít lo ngại, ngờ vực xung quanh những cam kết của Washington với định chế quốc tế bảo vệ nhân quyền này.

Trong phiên họp năm nay, đại diện 47 quốc gia tham gia Hội Đồng Nhân Quyền sẽ bàn thảo nhiều về tình hình nhân quyền ở Syria, Bắc Triều Tiên, Miến Điện hay về  chủ đề liên quan đến đối xử với di dân, tự do tín ngưỡng ….

Tuy nhiên, những cuộc thảo luận về các chủ đề như vậy chưa phải là tâm điểm chú ý của giới quan sát. Kỳ họp lần này diễn ra trong bối cảnh gần đây đang có nhiều tiếng nói chỉ trích các biện pháp mới của chính quyền Mỹ trong lĩnh vực nhân quyền. Đó là sắc lệnh chống nhập cư, về những người chuyển giới và đồng tính của tổng thống Donald Trump. Trong tuần, đại diện của Mỹ ở Hội Đồng sẽ có bài phát biểu đầu tiên từ khi ông Trump làm tổng thống. Người ta đang chờ xem lập trường mới của Mỹ về vấn đề quyền và vai trò của Mỹ trong cơ quan nhân quyền của Liên Hiệp Quốc sẽ ra sao ?

Ông John Fisher, thuộc tổ chức bảo vệ nhân quyền Human Rights Watch, đánh giá : “ Dưới các chính quyền trước đây, Hoa Kỳ đã đóng một vai trò quan trọng từ khi gia nhập Hội Đồng, thậm chí trong một số sáng kiến chủ chốt Mỹ còn đóng vai trò lãnh đạo”.

Trước kỳ họp hàng năm của Hội Đồng Nhân Quyền hôm nay, vấn đề Washington rút ra khỏi Hội Đồng đã được đề cập đến trong nhiều cuộc họp tại Nhà Trắng. Một cựu quan chức bộ Ngoại Giao Mỹ khẳng định : “ Vấn đề tính hữu ích của một định chế như vậy (Hội Đồng Nhân Quyền) và sự cần thiết có mặt của Hoa Kỳ trong tổ chức đó đang được bàn luận”.

Theo trang mạng thông tin tại Mỹ, Politico, Donald Trump có thể dự tính rút Mỹ ra khỏi Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc, vì cho rằng định chế bảo vệ nhân quyền này đã hành động không công bằng với Israel và nhắm mặt làm ngơ trước các vi phạm nhân quyền ở Trung Quốc hay Ả Rập Xê Út, hai nước thành viên của Hội Đồng.

Các tuyên bố của ông Trump về nhân quyền cho đến giờ vẫn không nhiều và không mấy gây sốc mạnh như thường thấy ở những vấn đề khác, nhưng giới bảo vệ nhân quyền vẫn thấy cần có sự hiện diện tích cực của Mỹ ở Hội Đồng để thúc đẩy các mục tiêu quan trọng. Đôi khi đó có thể là những mục tiêu được định hướng chính trị.

Gần đây nhiều tổ chức phí chính phủ bảo vệ nhân quyền ở Mỹ đã gửi một bức thư tới ngoại trưởng Rex Tillerson, đề nghị Mỹ không nên ra khỏi tổ chức quốc tế này. Các tổ chức này khẳng định: “ Vai trò lãnh đạo mạnh mẽ của Mỹ tại Hội Đồng Nhân Quyền đã giúp thúc đẩy quyền lợi và giá trị của đất nước chúng ta, vẫn gắn với hàng loạt các ưu tiên trong lĩnh vực nhân quyền”.

Đây không phải lần đầu tiên Mỹ buông lơi lĩnh vực nhân quyền. Chính quyền Bush năm 2006 đã từng rút khỏi Hội Đồng, và phải đến năm 2009, chính quyền Obama mới đưa Mỹ quay trở lại.

Đến lúc này, Hoa Kỳ vẫn chưa bổ nhiệm đại sứ mới ở Hội Đồng. Dưới chính quyền Trump, viễn ảnh Mỹ cắt giảm đóng góp vào ngân sách hoạt động của Liên Hiệp Quốc càng rõ nét, cũng như không có gì bảo đảm Washington sẽ tham gia tích cực hơn vào Hội Đồng Nhân Quyền.