Quốc Phương - BBC Tiếng Việt
HOANG DINH NAM
Một
đề xuất về cải cách tiếng Việt hiện đại gây tranh cãi ở Việt Nam vì đã
'đi quá xa' với hiện trạng của chữ quốc ngữ, theo một nhà nghiên cứu ngữ
học và Việt ngữ từ Anh quốc.
Bình
luận với BBC Tiếng Việt hôm 26/11/2017 về đề xuất cải tiến bảng chữ cái
và chính tả tiếng Việt do một chuyên gia, nguyên Phó Viện trưởng Viện
Nội dung & Phương pháp dạy - học phổ thông đưa ra trong một hội thảo
ngữ học ở Việt Nam gần đây, nhà nghiên cứu Đoàn Xuân Kiên từ London nói:
"Những
đề xuất như vậy đi quá xa với tình hình của chữ Quốc ngữ, mà chữ Quốc
ngữ đã là một hệ thống chữ viết ký âm, tức là cố gắng lột tả được cách
nói của người Việt, mặc dù nó là một hệ thống không hoàn chỉnh đâu,
nhưng tương đối ở thế kỷ 16, 17, nó là một kết quả sáng tạo rất cao của
những người sáng chế ra chữ Quốc ngữ.
"Thứ
hai, phải có những người chuyên ngôn trong ngành ngôn ngữ họp bàn, rồi
vận động dư luận, rồi đi đến đề xuất. Thứ ba, phải có một kế hoạch lâu
dài trong đó toàn bộ nhà nước, hệ thống truyền thông, sách báo và nhà
trường có những hoạt động đồng bộ để có thể tạo ra những thay đổi.""Cho
đến bây giờ, đất nước độc lập, tự chủ, nếu chúng ta (Việt Nam) muốn có
những sửa đổi để hoàn chỉnh một hệ thống chữ viết do người nước ngoài
giúp tạo ra, thì cần phải có thứ nhất, yếu tố thời gian chuẩn bị dư
luận.
Xôn xao có lý do
VIED
Theo
nhà chuyên môn từ London, có lý do đằng sau việc dư luận Việt Nam xôn
xao trước đề xuất của PGS. TS. Bùi Hiền, ông Đoàn Xuân Kiên nói tiếp:
"Còn
những đề xuất cá nhân, sáng tạo cá nhân sẽ làm cho dư luận, công luận
thêm hoang mang chứ không có lợi gì cả, quyển sách Kỷ yếu Hội nghị in
ra, trong đó có bài của Phó Giáo sư Bùi Hiền, dư luận có vẻ xôn xao là
bởi vì thấy như vậy ghê quá.
"Có
một sự đảo lộn kinh hoàng trong thực tế nói năng và viết lách của tiếng
Việt hiện nay, cho nên không lạ gì sự hoang mang của công luận là đúng,
là phải chăng, và chúng ta - nhà nước (Việt Nam) cũng như cơ quan thông
tấn cần có những nỗ lực để giải tỏa những hoang mang đó."
"Nếu
cải tiến chữ Quốc ngữ theo đề xuất này thì các học giả sẽ trở thành
người vừa đọc vừa đánh vần, viết sai chính tả, phải đi học lại từ đầu;
tất cả các tài liệu khoa học sẽ thành văn bản cổ, chỉ các nhà nghiên cứu
về chữ cổ mới có thể đọc được."Hôm Chủ nhật, báo mạng
Infornet.vn dẫn ý kiến của một nhà ngôn ngữ học từ Việt Nam, Giáo sư
Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Tổng thư ký Hội ngôn ngữ học Việt Nam và
đương kim Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, bình
luận đề xuất cải cách của PGS Bùi Hiền:
PGS.
TS. Bùi Hiền được truyền thông Việt Nam dẫn lời cho rằng học sinh học
theo hệ thống cũ sẽ học tiếng Việt chậm hơn so với các em học theo hệ
thống cải tiến do ông đề xuất; bên cạnh đó, thời gian viết lách, soạn
thảo, in ấn, xuất bản sẽ tiết kiệm và hiệu quả hơn.
Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết đưa ra nhận xét có tính phản biện, vẫn theo Infonet hôm 26/11:
"Tôi
không biết PGS.TS Bùi Hiền đã thực nghiệm dạy đối chứng hai thứ chữ ở
đâu để rút ra những kết luận này. Nhưng tôi ngờ rằng cả người dạy học,
người viết sách, người đánh máy, người biên tập, người đọc sách đều sẽ
phải loay hoay, mất thời gian hơn với thứ chữ cải tiến này.
"Đề
xuất cải tiến chữ Quốc ngữ nếu được chấp nhận sẽ làm cho hàng chục
triệu người lao động phải học lại từ đầu, hàng chục triệu tài liệu phải
in lại, như vậy thì sẽ tốn giấy mực và thời gian hơn nhiều."
OTHERThống nhất ý kiến
Khi được đề nghị bình luận về ý kiến trên của Giáo sư Thuyết, nhà ngữ học Đoàn Xuân Kiên nói:
"Tôi
thống nhất ý kiến với Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết là bởi vì tôi cho rằng
bất kỳ cuộc vận động xã hội nào cũng cần có một hoạt động đồng bộ như
tôi đã nói, mà đồng bộ đây là nhà nước, thông tấn - báo chí - sách vở và
thứ ba là nhà trường.
Trong đề xuất cải tiến của mình, theo truyền thông Việt Nam, ông Bùi Hiền cho biết:"Đấy
là một sự vận động xã hội lớn lao chứ không đơn giản, thứ hai nữa, bất
cứ một cuộc vận động nào cũng đòi hỏi thời gian, nếu Giáo sư Bùi Hiền
đưa ra những con số thống kê như vậy thì tôi cũng như Giáo sư Nguyễn
Minh Thuyết có phần ngờ rằng sự thu thập dữ liệu thống kê như thế chưa
thỏa đáng."
"Nếu
cho học sinh chưa biết chữ, chúng ta thử chia hai lớp học. Một lớp cho
học chữ hiện hành, còn một lớp học chữ theo đề xuất của tôi thì tôi tin
lớp học chữ hiện hành sẽ học chậm hơn. Tôi đã làm phép tính, nếu viết
chữ theo đề xuất của tôi sẽ có thể tiết kiệm thời gian, sức lực cũng như
vật tư khoảng 8%.
"Cũng
theo phép tính đó, nếu một đơn vị phát hành sách một năm tiêu tốn hết
100 tấn giấy thì với cách viết chữ cải tiến này, một năm có thể tiết
kiệm được 8 tấn giấy, thời gian và công sức đánh máy cũng theo đó mà
giảm được 8%".
Báo
Dân trí, thuộc Hội Khuyến học Việt Nam, hôm 25/11 trích dẫn đề xuất cải
tiến bảng chữ cái và chính tả tiếng Việt của tác giả Bùi Hiền, cho hay
trải qua gần một thế kỷ, đến nay chữ Quốc ngữ ở Việt Nam đã bộc lộ nhiều
bất hợp lý, nên cần phải cải tiến để giản tiện, dễ nhớ, dễ sử dụng,
tiết kiệm thời gian, vật tư.
HOANG DINH NAM/AFP
Những
bất hợp lý theo tác giả của bản đề xuất là: "Hiện tại, chúng ta sử dụng
2, 3 chữ cái để biểu đạt một âm vị phụ âm đứng đầu. Ví dụ C - Q - K
(cuốc, quốc, ca, kali), Tr - Ch (tra, cha), S - X (sa, xa)... Bên cạnh
đó, lại dùng 2 chữ cái ghép lại để biểu đạt âm vị một số phụ âm đứng
cuối vần như Ch, Ng, Nh (mách, ông, tanh…)"
Phương án tối ưu
Báo Dân Trí tiếp tục trích dẫn quan điểm của PGS. TS. Bùi Hiền cho rằng:
Từ
đó, theo tờ báo mạng của Việt Nam, ông Bùi Hiền đã kiến nghị một phương
án làm cơ sở để tiến tới một phương án tối ưu trình nhà nước:"Đó
là những hiện tượng không thống nhất, không theo một nguyên tắc chung
nào dẫn đến khó khăn cho người đọc, người viết, thậm chí gây hiểu nhầm
hoặc không hiểu được chính xác nội dung thông tin. Người học như trẻ em
hay người nước ngoài, cũng rất hay mắc lỗi do sự phức tạp này mang lại".
"Chữ
quốc ngữ cải tiến của tác giả Bùi Hiền dựa trên tiếng nói văn hóa của
thủ đô Hà Nội cả về âm vị cơ bản lẫn 6 thanh điệu chuẩn, nguyên tắc mỗi
chữ chỉ biểu đạt một âm vị, và mỗi âm vị chỉ có một chữ cái tương ứng
biểu đạt.
"Sẽ
bỏ chữ Đ ra khỏi bảng chữ cái tiếng Việt hiện hành và bổ sung thêm một
số chữ cái tiếng Latin như F, J, W, Z. Bên cạnh đó, thay đổi giá trị âm
vị của 11 chữ cái hiện có trong bảng trên, cụ thể: C = Ch, Tr; D = Đ; G =
G, Gh; F = Ph; K = C, Q, K; Q = Ng, Ngh; R = R; S = S; X = Kh; W =Th; Z
= d, gi, r. Vì âm "nhờ" (nh) chưa có kí tự mới thay thế, nên trong văn
bản trên tạm thời dùng kí tự ghép n' để biểu đạt," theo báo Dân trí.
BBC TIẾNG VIỆT
Trên
mạng xã hội cuối tuần này đã có nhiều ý kiến xoay quanh đề xuất của
PGS. TS. Bùi Hiền, mà vài bình luận mà BBC Việt ngữ biết được đưa ra một
số chia sẻ:
"Sáng
tạo và tâm huyết là đáng trân trọng nhưng từ lý thuyết đến thực tế là
một khoảng cách rất xa và khó lường," một nhà giáo nữ giảng dạy Trung
học Phổ thông từ Thành phố Hải Phòng viết trên trang mạng xã hội
Facebook.
"Nay
ông Tiến sỹ - Giáo sư này "sáng tạo" cách viết mới có mục đích gì, tiện
lợi ra làm sao tôi chưa rõ lắm. (Hình như "tiết kiệm được khoảng 7 mẫu
tự)," một nhà giáo đã hồi hưu từ Nha Trang cũng trên mạng này đưa bình
luận.
"Tuy
nhiên ngày nay thì nó đã định hình sau thời Tự lực văn đoàn rồi, viết
Quốc ngữ và học chữ ấy như hiện giờ đã ổn thì có cần thay đổi chăng? Mà
thay đổi thì có lợi gì trong thực tế?" Nó hoàn toàn không có mục
đích giống như cụ Vĩnh (nhà văn hóa Nguyễn Văn Vĩnh) cổ vũ vì lối viết
Telex sẽ tiện cho việc xếp chữ vì lẽ chữ đúc để sắp in quốc ngữ có quá
nhiều dấu phụ tạo ra khó và nhiêu khê trong sửa chữa, khi đánh điện tín
thì không thể chuyển đi.
"Thử nhìn sang các nước Đông Nam Á mà coi, có nơi đâu mà sự "tích hợp" chữ viết với hiện đại nhanh và tiện hơn mình không?
"Tôi
không chê ông ấy nhưng tôi thấy cần giải trình cái lối viết đó tiện lợi
hơn lối truyền thống chỗ nào và mục đích gì. Vậy thôi!," nhà giáo hồi
hưu từ Nhà Trang nêu nhận xét.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét