Tổng Thống Trump trong bài phát
biểu tại APEC 2017 hôm 10 Tháng Mười Một. (Hình: Getty Images)
Khó có thể xem APEC Đà Nẵng 2017
là “thành công tốt đẹp” như căn bệnh cường điệu mãn tính vô giới hạn của giới
lãnh đạo Việt Nam. Thậm chí ngược lại, đó là một thất bại có thể dự đoán được.
TPP suýt “chết” rồi chẳng biết
khi nào mới được ký chính thức, Hiệp Định Thương Mại song phương Việt – Mỹ vẫn
bặt tăm mà chẳng có một hứa hẹn gì, cũng hầu như vắng bóng các nguồn cung cấp
tín dụng ưu đãi của quốc tế cho chính thể Việt Nam…Trong khi đó, chuyến đi Đà Nẵng của
Tổng Thống Trump về thực chất là là một chuyến “siết nợ.”
“Chúng tôi sẽ không để cho Hoa Kỳ
bị lợi dụng nữa”
Hoàn toàn có cơ sở cho câu chuyện
nợ nần trên, nếu chứng kiến mạch văn cùng nhiều từ ngữ vừa trực diện vừa quyết
liệt trong bài diễn văn của Trump đọc vào ngày 10 Tháng Mười Một (theo bản dịch
tiếng Việt của đài BBC Việt ngữ, cung cấp bởi Tòa Bạch Ốc).
Dưới đây là một số đoạn trích
trong bài diễn văn của Trump mà báo chí nhà nước Việt Nam dĩ nhiên không hề
đăng tải:
“Điểm cốt lõi của mối hợp tác
này, chúng ta muốn thúc đẩy mối quan hệ thương mại xây dựng trên nguyên tắc
công bằng và cùng có lợi. Khi Hoa Kỳ tham gia vào mối quan hệ thương mại với
các quốc gia khác hay những người khác, chúng tôi sẽ, từ bây giờ, mong muốn các
đối tác của chúng tôi sẽ tuân thủ các quy định giống như chúng tôi. Chúng ta
mong muốn thị trường sẽ mở cửa trên mức độ bình đẳng cho cả đôi bên, và ngành
nghề tư nhân, không phải những người hoạch định của chính phủ, sẽ đầu tư trực
tiếp.
Điều không may là, trong thời
gian rất dài và tại nhiều nơi, điều đối lập đã xảy ra. Trong nhiều năm, Hoa Kỳ
đã mở cửa kinh tế có hệ thống với ít điều kiện. Chúng tôi giảm hay chấm dứt thuế
quan, giảm rào cản thương mại, và cho phép hàng hóa ngoại quốc tự do vào quốc
gia của chúng tôi.
Nhưng trong lúc chúng tôi giảm
rào cản thị trường thì những quốc gia khác lại không mở cửa thị trường với
chúng tôi….
Chúng ta không dung thứ cho những
hành động lạm dụng thương mại lâu dài này nữa, và chúng ta sẽ không dung thứ
cho họ…
Mới đây tôi đã có chuyến đi rất
thú vị đến Trung Quốc, nơi tôi đã nói chuyện cởi mở và trực tiếp với Chủ Tịch Tập
về trao đổi thương mại không công bằng của Trung Quốc và thâm hụt thương mại to
lớn họ tạo ra với Hoa Kỳ. Tôi bày tỏ mong muốn được hợp tác với Trung Quốc để đạt
được mối quan hệ thương mại dựa trên nền tảng thực sự công bằng và bình đẳng.
Thiếu cân bằng thương mại hiện
nay là điều không thể chấp nhận được. Tôi không đổ lỗi cho Trung Quốc hay bất cứ
quốc gia nào khác, trong số này có nhiều quốc gia lợi dụng Hoa Kỳ về thương mại.
Nếu đại diện của họ có thể trốn tránh điều này thì họ chỉ đơn giản làm công việc
của họ. Tôi mong chính quyền tiền nhiệm tại quốc gia của tôi nhìn thấy những gì
đang xảy ra và làm điều gì đó về vấn nạn này. Họ đã không làm, nhưng tôi sẽ
làm.
Từ hôm nay trở đi, chúng tôi sẽ cạnh
tranh trên nền tảng công bằng và bình đẳng. Chúng tôi sẽ không để cho Hoa Kỳ bị
lợi dụng nữa…”
Âm $30 tỷ!
Một trong những “đối tượng” mà
Trump đã hăm he chế tài từ lúc chưa trở thành tổng thống là Việt Nam.
Không bao lâu sau khi nhậm chức,
Trump đã yêu cầu các cơ quan của chính phủ phải rà soát lại toàn bộ tình hình
nhập siêu của Mỹ để sau đó đã đưa ra một quyết định hiếm thấy: vào Tháng Ba,
2017, Trump đã liệt Việt Nam vào danh sách 16 quốc gia vừa “gian lận thương mại”
vừa “gây hại kinh tế” cho Mỹ và đe dọa sẽ có thể mạnh tay trong chế tài.
Đến Tháng Năm, 2017, đã có kết quả
đầu tiên từ quan điểm “gây hại kinh tế” trên. Trong chuyến đi Washington của Thủ
Tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, bất chấp món quà $8 tỷ giá trị thương mại (nếu
có thật) mà ông Phúc cho biết các doanh nghiệp Việt đã ký kết với giới doanh
nghiệp Mỹ, phía Việt Nam không những không nhận được tín hiệu nào về hiệp định
song phương thương mại Việt – Mỹ, mà còn bị Trump hỏi xoáy vào vấn đề thâm hụt
thương mại. Trong phần phát biểu ngắn gọn tại cuộc gặp song phương tại Nhà Trắng
ngày 31 Tháng Năm, 2017, Trump đã nhấn mạnh vấn đề giao thương và thâm hụt
thương mại “lớn” với Việt Nam, mà ông hy vọng sẽ “sớm được cân bằng.” Ngay trước
đó, bộ trưởng Thương Mại Hoa Kỳ cũng không bỏ quên vấn đề này trong cuộc gặp với
Thủ Tướng Phúc.
Những năm trước, lượng xuất siêu
của Việt Nam vào Mỹ vẫn thường đạt được từ $20 – $30 tỷ/năm. Vào năm cao điểm
2016, xuất siêu của Việt Nam vào Mỹ lên đến hơn $30 tỷ. Chỉ trong 9 tháng đầu
năm 2017, Việt Nam tiếp tục xuất siêu đến $24 tỷ vào Mỹ.
Hiển nhiên Việt Nam đang quá muốn
có được đầu tư và buôn bán thương mại nhiều hơn với các nước phương Tây, đặc biệt
là được xuất siêu càng nhiều càng tốt vào Mỹ và châu Âu để hầu cân bằng với giá
trị khổng lồ phải nhập siêu hàng năm từ Trung Quốc – hơn $30 tỷ theo đường
chính ngạch và $20 tỷ theo đường tiểu ngạch.
Nhưng ba tuần trước khi Hội Nghị
APEC diễn ra tại Đà Nẵng, vào ngày 20 Tháng Mười, 2017 đã có một cuộc gặp giữa
Bộ Trưởng Bộ Tài Chính Đinh Tiến Dũng với Thứ Trưởng Bộ Tài Chính Hoa Kỳ David
Malpass, trong khuôn khổ Hội Nghị Bộ Trưởng Tài Chính APEC 2017 (FMM). Trong cuộc
gặp này, ông David Malpass đã dứt khoát lặp lại yêu cầu của phía Mỹ về việc Việt
Nam phải có biện pháp giải quyết tình trạng thâm hụt thương mại giữa hai nước
ngày càng lớn.
Rõ là thời Trump khác hẳn với thời
Obama. Tín hiệu an ủi đối với giới chóp bu Hà Nội là Trump ít quan tâm đến những
vi phạm nhân quyền trầm trọng ở Việt Nam. Nhưng trên phương diện kinh tế, đã có
những biểu hiện rất quyết liệt cho thấy Trump đang rất chú ý đến tình trạng
thâm hụt thương mại với Việt Nam và sẽ có hành động mạnh để xử lý câu chuyện
này.
Trump có “rút thẻ đỏ”?
Hậu APEC 2017. Với khẩu khí trong
bài diễn văn của Trump tại Đà Nẵng, rất có thể vị tổng thống này sẽ yêu cầu các
cơ quan tài chính “siết nợ” các nước, trong đó có Việt Nam, ngay sau APEC.
Một hệ quả rất không mong đợi đối
với Việt Nam là nếu Mỹ “siết” các điều kiện thương mại như đánh thuế xuyên biên
giới, dựng đứng hàng rào kiểm nghiệm chất lượng đối với hàng hóa Việt Nam mà
trước đó cá basa, tôm, gạo đã trở thành “nạn nhân,” đồng thời ngưng trệ vô thời
hạn Hiệp định thương mại song phương Việt – Mỹ hoặc làm cho hiệp định này trở
nên khó khăn hơn nhiều so với 15 năm trước đó, giá trị xuất siêu hàng năm của
Việt Nam vào Hoa Kỳ sẽ tụt thê thảm, khiến chân đứng kinh tế của chế độ độc đảng
càng thêm rệu rã.
Một trong những biện pháp chế tài
mà Trump có thể làm đối với Việt Nam trong thời gian tới là “rút thẻ” đối với
hàng hải sản Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ – tương tự hành động Liên Minh Châu Âu
(EU) phát thông cáo báo chí về việc “rút thẻ vàng” đối với hàng xuất khẩu hải sản
Việt Nam – một biện pháp chế tài kinh tế – vào Tháng Mười, 2017.
Theo thông cáo của EU, hình thức
cảnh cáo “thẻ vàng” là một trong các bước quy định trong bộ quy tắc áp dụng cho
quy trình giải quyết tình trạng đánh bắt hải sản lậu được EU thông qua năm
2010. “Thẻ vàng” không đi kèm các biện pháp trừng phạt, nhằm để cho quốc gia bị
cảnh cáo có thời gian “khắc phục tình hình.” “Thẻ xanh” sẽ được ban hành nếu vấn
đề được giải quyết. Ngược lại, “thẻ đỏ” sẽ được đưa ra kèm theo một loạt biện
pháp trừng phạt, bao gồm lệnh cấm thương mại đối với các mặt hàng hải sản của
quốc gia đó.
Sau “thẻ vàng,” nước bị cảnh cáo
sẽ có thời gian 6 tháng để sửa chữa sai lầm và tìm ra giải pháp khắc phục. Việt
Nam cũng có 6 tháng ấy. Tuy nhiên, với một cơ chế quản lý cùng hiệu lực quản lý
lỏng lẻo ở Việt Nam như hiện nay, khó ai có thể tin rằng chính phủ nước này sẽ
giám sát được toàn bộ ngư dân “đánh bắt xa bờ.” Tình trạng này càng được bồi đắp
thêm bằng nạn ô nhiễm biển gần bờ ở Việt Nam, đặc biệt là khu vực biển miền
Trung mà tội phạm chủ yếu là nhà máy Formosa, nhưng Formosa lại được chính phủ
Việt Nam bao che tối đa.
Hiện thời, giá trị xuất khẩu hải
sản của Việt Nam vào Mỹ khoảng $1.4 tỷ/năm. Với cá tính mạnh mẽ và bất thường của
Trump, không loại trừ khả năng vị tổng thống này sẽ bỏ qua thao tác “thẻ vàng,”
mà có thể rút thẳng “thẻ đỏ” đối với hàng hải sản Việt Nam – lặp lại việc thẳng
tay ban lệnh cấm người nhập cư vào Mỹ. (Phạm Chí Dũng)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét