Bản
quyền hình ảnhDAVID MCNEW/GETTY IMAGES
Chuyến thăm Việt Nam vừa qua của
Tổng thống Mỹ Donald Trump chưa rõ đã gặt hái được kết quả ra sao để quan hệ giữa
Hoa Kỳ và Việt Nam phát triển hơn nữa, nhưng đã ít nhiều tạo ra lo lắng cho một
số người Việt sinh sống tại Mỹ.
Lo lắng là vì một phần trong việc
phát triển quan hệ hai nước, ngoài thương mại, quốc phòng và giáo dục thì một vấn
đề cũng được Hoa Kỳ quan tâm là người nhập cư ở Mỹ, trong đó có nhiều người Việt,
mà phía Mỹ muốn trục xuất về Việt Nam. Họ là những người chưa có quốc tịch Mỹ
mà vi phạm pháp luật.
Việc này đã được phía Mỹ nêu lên
với đối tác Việt Nam trong chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Nguyễn Xuân
Phúc vào tháng Năm vừa qua.
Liên quan đến chính sách trục xuất
người Việt từ Mỹ, từ đầu năm năm 2008, sau gần 10 năm thương thảo, hai quốc gia
đã ký Biên bản Ghi nhớ (Memorandum of Understanding) đồng ý trao trả người Việt
về lại Việt Nam.
Theo giới chức di trú Mỹ, trong
quan hệ song phương với các nước thì việc nhận người bị trục xuất khỏi Mỹ là điều
bình thường, nhưng Việt Nam, cùng với Trung Quốc và Cuba, là những nước rất ít
muốn nhận người bị tòa di trú Mỹ ra lệnh trục xuất trở lại nguyên quán.
Trong suốt một thập niên qua, có
rất ít người Việt bị Mỹ trục xuất đã được Việt Nam nhận.
Một tấm áp phích giới thiệu
chương trình tư vấn di trú theo diện DACA cho người Việt ở San Jose, California
vào năm 2016
Qua chuyến thăm Mỹ hồi tháng Năm
của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và chuyến đi Việt Nam vừa qua của Tổng thống
Donald Trump, việc nhận người bị Mỹ trục xuất đã được đưa lên bàn thảo luận.
Biên bản Ghi nhớ 12/7/1995: Mốc
quan trọng
Theo thỏa thuận hai bên ký vào
năm 2008, Việt Nam chỉ đồng ý nhận lại người Việt đã vào Mỹ sau ngày 12/7/1995,
là ngày Hoa Kỳ và Việt Nam chính thức nối lại bang giao. Người Việt đến Mỹ trước
thời hạn đó không nằm trong diện bị trao trả.
Gần đây, từ sau khi Donald Trump
lên làm tổng thống và có những thay đổi trong chính sách di dân, đã có nhiều
hành động của chính quyền Mỹ khiến một số người Việt lo lắng và quan tâm.
Số người Việt bị cơ quan ICE
(Immigration and Custom Enforcement, tức cơ quan thi hành luật di trú và kiểm
soát cửa khẩu) bắt giam trở lại đã gia tăng nhiều trong vài tháng qua. Họ là những
người có án hình sự và trước đây được tòa di dân cho tự do tạm để ra đời làm việc
hay chăm sóc gia đình.
Theo thông tin của SEARAC (Trung
tâm Tác vụ Đông Nam Á), một cơ quan vận động cho quyền lợi người Mỹ gốc Đông
Nam Á có trụ ở Thủ đô Washington và văn phòng ở Thủ phủ Sacramento, bang
California thì trong tài khóa 2016 Hoa Kỳ đã trục xuất 35 người về Việt Nam.
Số người Việt bị cơ quan ICE
(Immigration and Custom Enforcement, tức cơ quan thi hành luật di trú và kiểm
soát cửa khẩu) bắt giam trở lại đã gia tăng nhiều trong vài tháng qua. Họ là những
người có án hình sự và trước đây được tòa di dân cho tự do tạm để ra đời làm việc
hay chăm sóc gia đình.
Cũng theo cơ quan này, trong
tháng Chín vừa qua Mỹ đã trao cho Hà Nội danh sách 95 người bị trục xuất để yêu
cầu Việt Nam tiến hành thủ tục nhận lại trước cuối năm nay. Tuy nhiên cho đến
nay Hà Nội vẫn chưa đưa ra bình luận nào về sự kiện này.
Chính quyền Trump đã đưa ra nhiều
thay đổi trong chính sách di dân, từ xây tường ở biên giới phía nam Hoa Kỳ, cấm
dân từ 6 nước đông người Hồi giáo vào Mỹ cho đến việc rút lại sắc lệnh DACA cho
trẻ vị thành niên theo cha mẹ nhập cư vào Mỹ được tạm cư hợp pháp, cùng lúc cơ
quan ICE gia tăng việc bắt giam những di dân bất hợp pháp hay có tiền án.
Trục xuất hay không?
Theo số liệu của Migration Policy
Institute, Viện Nghiên cứu về Chính sách Di dân, thì trong số 1 triệu 300 nghìn
người gốc Việt tại Mỹ có khoảng 116 nghìn người cư trú bất hợp pháp.
Con số người Việt trong diện bị
trục xuất và hiện bị giam giữ hay đặt dưới sự quản chế của cơ quan di trú Mỹ là
gần 8 nghìn người.
Trong những tuần qua ICE đã đưa
vào trại giam trên toàn nước Mỹ khoảng 200 người gốc Việt và Campuchia, là con số
mà báo San Jose Mercury News đưa ra hôm 9/11/2017.
Thông tin trên mạng xã hội
Facebook do nhóm PIVOT (The Progressive Vietnamese American Organization, Tổ chức
Người Mỹ gốc Việt Tiến bộ) đưa ra cho biết hiện có khoảng 40 người Việt bị giam
trong nhà tù Stewart, ở thành phố Lumpkin, bang Georgia. Nhiều nhà hoạt động cộng
đồng và luật sư gốc Việt đã vào thăm họ, giúp đỡ về pháp lý cũng như về mặt vật
chất và tinh thần.
Luật sư Phi Nguyễn, một thành
viên của PIVOT, đã vào nhà tù Stewart nhiều lần trong thời gian gần đây và có
viết trên FB là cô đã gặp tù nhân qua Mỹ từ năm 1975, tiếng Anh rành hơn tiếng
Việt, nhưng chưa có quốc tịch Mỹ.
Khoản 2, Điều 2 trong Biên bản
Ghi nhớ năm 2008 ghi người Việt đến Hoa Kỳ trước 12/7/1995 không nằm trong diện
bị trục xuất
Trong những bố ráp gần đây, ICE
đã bắt giam người có án với tòa di trú, dù họ đến Mỹ trước hay sau cột mốc thời
gian 12/7/1995.
Tất cả những tù nhân đang bị giam
trong nhà tù Stewart có phải đối diện với việc bị trục xuất về Việt Nam? Theo
luật sư Phi Nguyễn là có.
Với chính sách di dân mới của Tổng
thống Trump, và trong viễn cảnh quan hệ Mỹ-Việt ngày càng phát triển nhiều mặt
trong chiều hướng tiến đến "đối tác toàn diện", vấn đề di dân Việt ở
Mỹ bất hợp pháp hay có án cũng đã được giới chức hai bên bàn luận và đang gây
hoang mang.
Theo Luật sư Nguyễn Hoàng Duyên từ
San Jose, California thì chuyến đi của Tổng thống Trump nếu bên trong hậu trường
có những thảo luận về chính trị, ngoại giao giữa hai nước như thế nào, kết quả
ra sao thì hiện nay chưa rõ. Nhưng luật về di trú liên quan đến người Việt vẫn
không có thay đổi.
Với chính sách di dân mới của Tổng
thống Trump, và trong viễn cảnh quan hệ Mỹ-Việt ngày càng phát triển nhiều mặt
trong chiều hướng tiến đến "đối tác toàn diện", vấn đề di dân Việt ở
Mỹ bất hợp pháp hay có án cũng đã được giới chức hai bên bàn luận và đang gây
hoang mang.
Ông nói: "Theo tinh thần của
Biên bản Ghi nhớ ký giữa Hoa Kỳ và Việt Nam ngày 22/1/2008 thì những ai đến Mỹ
định cư hợp pháp, như qua diện tị nạn hay diện thẻ xanh trước ngày 12/7/1995
thì Việt Nam sẽ không nhận về nếu có bị Mỹ trục xuất."
Liên quan đến ICE bắt người gần
đây, luật sư Duyên nói những sự kiện đó tạo ra khủng hoảng tâm lí nhiều hơn và
chỉ để mọi người biết là Hoa Kỳ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump đã có những
thay đổi trong chính sách di dân.
Về danh sách 95 người cần trục xuất
mà Hoa Kỳ mới đưa cho Việt Nam, luật sư Duyên cho biết không thể căn cứ vào đó
mà nói là sẽ có hàng nghìn người Việt sẽ bị trục xuất.
Là một luật sư, ông cho biết:
"Nếu tới Mỹ hợp pháp trước ngày 12/7/1995 thì có bị bắt cũng bị giam vậy
thôi, chứ không có việc bị đưa lên máy bay trả về Việt Nam. Bị giam trong nhà
tù di trú vài tháng rồi cũng sẽ được thả."
Ông cho biết đến lúc này cũng
chưa có thay đổi về luật, bản thỏa thuận giữa Hoa Kỳ và Việt Nam năm 2008 vẫn còn
giá trị.
Những ai đến Mỹ sau ngày
12/7/1995, nếu bị bắt thì nên nhờ luật sư lo hồ sơ. Theo luật sư Duyên, vì ngay
trong thỏa thuận đó cũng có những khoản khoan hồng để khỏi bị trục xuất như vì
lí do nhân đạo, gia đình hợp nhất, tư cách tốt trong thời gian được tự do tạm.
Còn luật sư Nguyễn Quốc Lân từ Quận
Cam, California đưa ra nhận định rằng trước sau gì Hà Nội cũng nhượng bộ Hoa Kỳ
và sẽ nhận những người bị trục xuất, tuy không ào ạt nhưng từ từ.
Cũng theo lời ông: "Trong thỏa
thuận năm 2008 không ghi phạm nhân với những tội nào sẽ bị trục xuất. Lệnh trục
xuất là quyết định của chánh án di dân và không nhất thiết chỉ có những ai phạm
tội như cướp của, giết người mà ngay cả những người với tội bạo hành trong gia
đình, hay say rượu lái xe tái phạm nhiều lần cũng có thể bị tòa ra lệnh trục xuất."
Trong quá khứ Việt Nam đã từng nhận
lại những người Việt từ nước ngoài trở về: cuối năm 1975 nhận 1500 người di tản
trở về trên con tàu Việt Nam Thương Tín, đầu thập niên 1990 nhận hàng vạn người
vượt biển hồi hương từ các trại tị nạn Đông Nam Á.
Ngày nay, số phận của nhiều nghìn
di dân Việt tại Mỹ đang được đem ra thương thảo trong quá trình phát triển quan
hệ hai nước, trong lúc có những thay đổi về chính sách di dân của Tổng thống
Trump.
Tương lai của họ sẽ ra sao tùy
thuộc vào quyết định của Hà Nội trong những ngày tháng tới.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét