Tồng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang, họp báo tại Hà Nội, 12/11/2017. AFP
Ngày Chủ nhật, 12 tháng 11, 2017, Tổng thống Hoa Kỳ Donald
Trump nói tại Hà Nội, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam của ông rằng ông có
thể đóng vai trò trung gian hòa giải trong các xung đột ở Biển Đông.
Trong giới nghiên cứu về Biển Đông của Việt Nam có sự đón nhận
khác nhau về tuyên bố có thể đứng ra làm trung gian hòa giải của Tổng thống Hoa
Kỳ. Tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã, người có nhiều nghiên cứu về các
quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thấy rằng cách tiếp cận của ông Trump là một sự
khôn khéo: “Đối với Trung Quốc có tham vọng như vậy, thì theo tôi vừa cứng
vừa mềm như vậy là phù hợp. Nếu mềm hẳn thì chưa chắc ngăn được tham vọng của
Trung Quốc. Ông Trump hồi đầu cứng mà bây giờ thể hiện sự mềm đó thì cũng là sự
khôn ngoan của một siêu cường.”
Nhưng một nhà nghiên cứu Biển Đông khác là Thạc sĩ Hoàng Việt
lại cho rằng nếu thực sự ông Trump và Hoa Kỳ mong muốn như vậy, điều đó chứng tỏ
rằng Trung Quốc đang lớn mạnh, và Hòa Kỳ đang rút ra khỏi khu vực Biển Đông:
“Thái độ của Hoa Kỳ, mà cụ thể là Tổng thống Donald Trump có
sự thay đổi, điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến Biển Đông. Trước đây khi ông mới đắc
cử thì ông nói cần phải hạn chế Trung Quốc, cô lập Trung Quốc ra khỏi những cái
đảo này, các đảo mà Trung Quốc xây lấn hay chiếm đóng ở Hoàng Sa và Trường Sa.
Nhưng mà bây giờ cách tiếp cận của ông Trump về Trung Quốc đã khác, với chính
sách Hoa Kỳ đứng ra làm trung gian hòa giải, thì điều đó dẫn đến hệ lụy bất lợi
rất nhiều cho Việt Nam và các quốc gia ASEAN khác trên khu vực Biển Đông.”
Khi chúng tôi đặt câu hỏi là liệu Chính phủ Việt Nam đón nhận
lời đề nghị của Tổng thống Hoa Kỳ như thế nào, những câu trả lời cũng khác
nhau. Tiến sĩ Nguyễn Nhã cho rằng nếu ông Donald Trump được làm trung gian hòa
giải thì Việt Nam sẽ hài lòng để giải quyết tốt đẹp những xung đột:
“Theo tôi nếu được như vậy thì Việt Nam hoan nghênh thôi, bởi
vì như Bà Nguyễn Thị Bình từng nói là như Trung Quốc là một láng giềng, làm sao
mình thay đổi được láng giềng. Nên đối với một nước tham vọng như vậy thì cách
đó cũng là một cách giải quyết tốt đẹp.”
Bà Nguyễn Thị Bình mà Tiến sĩ Nguyễn Nhã đề cập từng là Phó
Chủ tịch nước Việt Nam, và trước đó bà có thời gian dài làm trong ngành ngoại
giao.
Thạc sĩ Hoàng Việt lại nói rằng Chính phủ Việt Nam thận trọng
khi tiếp nhận lời đề nghị của ông Trump:
“Nếu mà chỉ dựa vào những lời phát biểu của ông Donald Trump
thì rất là khó đoán, ông ấy hay có phát biểu ngẫu hứng, thay đổi liên tục, không
thể nói nhất thời được. Tôi cho là phía Chính phủ Việt Nam đón nhận việc này một
cách thận trọng. Ở đây có một thông tin quan trọng nữa là ông Trump có nói Mỹ sẳn
sàng bán những vũ khí hạng nặng cho Việt Nam. Tôi nghĩ rằng Việt Nam đón tin
này một cách tốt đẹp hơn.”
Sau tuyên bố có thể làm trung gian hòa giải của ông Trump được
đưa ra hôm Chủ nhật, 12 tháng 11, trong buổi họp báo chung sau đó, Chủ tịch Việt
Nam, ông Trần Đại Quang nói rằng chính sách của Việt Nam là giải quyết bất đồng
bằng thương lượng hòa bình, tôn trọng những qui trình ngoại giao và pháp lý phù
hợp với luật pháp quốc tế. Ông Quang không trả lời trực tiếp lời đề nghị của
ông Trump.
Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, Trưởng khoa Quan hệ quốc tế tại
Đại học khoa học xã hội nhân văn tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận xét:
“Ông ấy đề nghị như vậy nhưng các bên có để ông ấy làm chuyện
đó hay không? Có thể là Việt Nam cũng sẽ hoan nghênh việc ông Trump làm trung
gian hòa giải giữa Việt Nam với Trung Quốc, cũng như giữa Trung Quốc với ASEAN,
nhưng không chắc Trung Quốc sẽ hoan nghênh, bởi vì quan điểm của Trung Quốc là
họ ưa chuộng đàm phán song phương các vấn đề Biển Đông, họ không muốn quốc tế
hóa các vấn đề ở Biển Đông.”
Trả lời hãng tin Reuters vào hôm Chủ nhật, Phát ngôn nhân Bộ
ngoại giao Trung Quốc là ông Cảnh Sảng nói rằng nước ông kiên trì việc thảo luận
trưc tiếp với các quốc gia có quan hệ trực tiếp tới xung đột để gìn giữ hòa
bình và ổn định trong khu vực.
Còn Tổng thống Philippines, ông Rodrigo Duterte thì nói là tốt
nhất nên đừng đụng đến vấn đề Biển Đông, vì không có quốc gia nào có thể chịu
được chiến tranh cả. Sang đến ngày thứ Hai, 13 tháng 11, khi chủ trì Hội nghị
thượng đỉnh Đông Á và Đông Nam Á ở Manila, đã nói rằng mặc dù các bên xung đột
có những bất đồng nhưng không nên nói đến Biển Đông.
Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung nói tiếp về lời đề nghị của ông
Donald Trump:
“Hiện tại chưa rõ là ông Trump thực sự có một chính sách rõ
ràng hay không, hay chỉ là một cơn bộc phát của ông ấy. Tôi chưa thấy cái gì nó
nhất quán của ông Trump trong chính sách đối ngoại của ông ấy, chưa có thể đưa
ra được một nhận xét mang tính chiến lược cho vấn đề này.”
Ông lấy dẫn chứng từ những thái độ bất nhất của ông Trump
khi ông đưa ra những tuyên bố rất khác nhau về Bắc Hàn, lúc thì đe dọa sẽ hủy
diệt Bình Nhưỡng, khi thì lại nói rằng ông có thể làm bạn với lãnh tụ nhà nước
Bắc Hàn là Kim Jong Un.
Một nhà quan sát từ nước ngoài là Tiến sĩ Vũ Hồng Lâm, làm
việc tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược ở Hawaii, Hoa Kỳ, được Báo Bưu Điện
Hoa Nam tại Hồng Kong trích lời, lại nhận xét rằng mặc dù trong chuyến công du
châu Á lần này Bắc Kinh đã làm hài lòng ông Trump, nhưng quan hệ Mỹ Trung cũng
sẽ không có gì thay đổi, và quan hệ đó, ông Lâm nói tiếp là sẽ được thử thách tại
Manila khi Hoa Kỳ gặp các đồng minh chiến lược trong bộ tứ Mỹ, Ấn, Nhật, Úc, một
liên minh của cái gọi là khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương.
Ấn Độ Thái Bình Dương là một khái niệm cũ, gần đây được một
số người trong chính giới Mỹ nhắc lại, trong đó có ông Trump, ngầm ý là một
liên minh nhắm đến việc bao vây Trung Quốc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét