11040 - Ăn ở Nam Du

Nguyễn Thị Út

Cá đánh bắt được của ngư dân ở Nam Du (Kiên Giang)

Dĩ nhiên, đầu tiên phải là hải sản.

Mặc dù khai thác tận diệt và môi trường ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng, hải sản ở Nam Du vẫn còn. Ngay dưới chân những ngôi nhà sàn xi măng lấn ra biển, chiều chiều thợ lặn vẫn lặn mò sò hộp. Sò hộp mỗi con to gần bằng bàn tay, thịt nhiều và ngọt. Cá xanh xương-loại cá khi nấu chín thì xương chuyển qua màu xanh lục lạ mắt, ướp sả chiên lên thịt khá dai. Kêu một phần cơm quán, tức một “set” đã được quán lên thực đơn sẵn, tôi bất ngờ khi vừa ăn hết cá lại thấy chủ quán gắp ra mấy miếng tiếp vô, đến hai ba lần, ăn thả ga căng bụng. À nhưng là cá xanh xương thôi nha, còn mực xào thơm cà cũng có tiếp thêm, nhưng chỉ một lần.

So với chợ đêm hải sản phía sau nhà lồng chợ Hà Tiên (thị xã Hà Tiên), với những quầy hàng trên cạn nhưng hàng chục loại ốc chất đầy ăm ắp thì ốc và hải sản ở Nam Du tuy ở ngoài khơi nhưng lại không phong phú bằng. Thì hàng ngon, hàng độc chở vô bờ bán cho nhà hàng quán nhậu hết còn đâu. Họ mua giá cao, mua lâu dài thành mối, tốt hơn ngoài này bán phập phù theo khách du lịch.

Hàng quán trên đảo cũng đóng cửa rất sớm, 9h đêm đã tàn lụi vắng teo. Khách du lịch tiếc chuỗi ngày giờ vô lo, kéo ra cầu cảng ngồi hưởng gió biển lồng lộng nhưng rồi phần mệt (nếu ai dậy sớm đi chơi), phần chẳng còn hàng quán hay dịch vụ giải trí nào khác, cũng phải lủi thủi trở về nhà nghỉ. Chui vô phòng lạnh, đánh bài, uống bia với khô mực tới khuya-phần cuối của một ngày thật không xứng đáng với cả nền du lịch, nền thể thao lẫn nền y tế lành mạnh.

Sung sướng nhất là sau một ngày đi chơi rạc cẳng, buổi tối ngồi nhậu hải sản tươi rói bên bờ biển, trong làn gió lồng lộng Ảnh: Lâm Long

Một món khác là mực ống-ngày nào cũng có. Ở một số nhà nghỉ, ban đêm có thể mang cần ra ngồi ngay trên cầu cảng thả mồi câu tôm, nướng nhậu tại trận. Ở những quán hải sản chế biến tại chỗ gần cầu cảng, hên hên thì bạn còn tha hồ chứng kiến tụi mực… chịch nhau. Cảnh vô cùng hiếm gặp đó nha! Chúng quấn những cái tua vào nhau rồi cứ thế uốn lượn nhẹ nhàng trong nước rất đẹp mắt (đấy xem cách người ta yêu nhau đi!)

Có buổi tối, tôi còn bắt gặp mấy cô sản phụ mực đẻ con: từng chùm trứng mẩy nhưng thuôn thuôn và trong mờ tuôn ra dày đặc, dính vào nhau như một chùm nho khổng lồ rung rinh trong nước. Tuyệt đẹp!

Ốc ác cũng khá, đều còn sống nhăn loe ngoe. Sau cái thú ăn, một thứ thú khác của tôi (có lẽ lâu dài bền bỉ hơn so với ăn nhiều, vì ăn no xong chỉ muốn leo lên giường đánh một giấc) là ngồi ngắm tụi này lục cục sống trong môi trường của nó. Dù là một môi trường giả lập nghèo nàn đến đáng thương là cái thùng hay cái khay nước biển và chỉ có nhiêu đó, không có chút rong rêu phù du nào cho chúng náu mình. Và dù trong thời điểm cả đời chỉ xảy ra một lần duy nhất là ngay trước giờ lên hỏa đầu đài, thì những sinh vật yếu ớt ấy vẫn sống mãnh liệt với sức mạnh nguyên sinh hồn nhiên chẳng con người nào bì kịp, vẫn yêu, vẫn ân ái, vẫn sinh đẻ và tìm mọi cách biến cái sàn của đao phủ thành một cái nhà.

Con cá dài nhất là cá xanh xương Ảnh: Lâm Long

Con người vẫn tự hào là kẻ mạnh nhất thiên nhiên, nhưng những loài hải sản này, như những bậc chân tu nhà Phật, tặng tôi thêm một định nghĩa mới về kẻ mạnh: đó không chỉ là kẻ chiến thắng cuối cùng; đó là kẻ sống tận cùng trong từng khoảnh khắc.

Tuy nhiên, so với tiềm năng của biển và độ dài bát ngát của biển Việt Nam thì bây giờ hải sản ở ngay giữa vịnh Thái Lan tít ngoài khơi như Nam Du cũng ít ỏi đến đáng thương. Ngày trước mỗi chuyến biển là hàng hàng cần xé hai người đàn ông lực lưỡng khiêng nặng, bây giờ ngư dân đi ghe cào bắt đủ thứ, cá, mực, tôm tép gì cũng có, nhưng mỗi chuyến, mỗi thứ chỉ đựng vừa … cái khay nhựa dài chừng hai gang tay. Ngư dân nào từng già đời trên biển Việt Nam, chứng kiến những mùa cá chuồn bay ngờm ngợp vô ghe tới nỗi phải đổ trút lại xuống biển kẻo chìm, sẽ rớt nước mắt với những mẻ cá khay nhựa tội nghiệp đó.

Đặc sản khác của Nam Du, rất bất ngờ vì chẳng có thứ nào xuất xứ tại đây, lại là hai thức uống ngọt: đá me và đá thơm. Đặt chân lên hòn Củ Tron, vừa đi hết cầu cảng để vô đảo, bạn được đón ngay bằng dãy xe đá me, đá thơm san sát liền liền. Quầy nào cũng khoe ra sát đường đi lối lại hai ba cái nồi đường kính gần bằng cánh tay, đầy ắp me nấu chảy ngào đường nâu sẫm sền sệt, hoặc thơm xắt nhỏ ngào đường vàng tươi. Một muỗng me ụp vô cái ly nhựa, thêm đá bào trắng xốp đầy vun, lon sữa đặc rót vài vòng rỉ rả cho béo và thơm, vẩy thêm nửa muỗng đậu phộng rang. Cuối tuần, mỗi quán bán hết sạch trong ngày cả một nồi đá me đặc quánh chừng 50 ký lẫn một nồi đá thơm cũng gần cỡ đó. Mà mỗi ly đồng giá 10.000 đ chỉ có chừng một muỗng xúp me hoặc thơm. Tính thử, nhu cầu nhiều cỡ nào và người bán thu lời khá cỡ nào.

Đá me, đặc sản Nam Du Ảnh: Lâm Long

Tốt cho sức khỏe hơn là các loại nước ngọt đóng lon, dù đường khá nhiều để trung hòa vị chua của me, có lẽ ai cũng nghĩ thế. Nhất là các khách du lịch trẻ tuổi và cày đường nhựa-cái thế hệ uống nước ngọt có ga như một phần thưởng hay dấu hiệu của tiệc tùng trong cả tuổi thơ thì một ly nước giải khát đặc sệt chất thủ công và địa phương dân dã như vậy lại mang một vẻ hấp dẫn đặc biệt. Tôi thấy rất nhiều người một tay cầm ly đá me, một tay giơ điện thoại lên chụp trên nền sóng biển núi non của Nam Du (rồi nhanh chóng up facebook). Chắc chưa ai ở Nam Du nghĩ ra cách marketing du lịch rẻ tiền mà hiệu quả này.

Trong cái nắng gắt của biển, đám đông khách du lịch người sang người hèn, cao gót hay đế bằng, mũ rộng vành hay đầu trọc để trần, gần như ai cũng cầm một ly đá me hay đá thơm trong tay như một thứ chứng chỉ du lịch Nam Du, hay một thứ triện mà Nam Du đóng lên để khiến họ “đồng đẳng” và trở thành nhất thể, một thứ uy quyền mềm mại mà ai cũng tự nguyện bỏ tiền ra nhận lãnh.

Ban đêm, đèn từ ghe cá sáng kín mặt biển phía xa, nối thành một vòng cung lấp lánh. Nhưng hầu hết ghe đều nhỏ bé, ghe cỡ to có khoảng 5 người đi biển, dài khoảng 12 m. Họ đi một tháng… Còn những ghe nhỏ chỉ có 2 người, đi một tuần vô.

Ngư dân cười, lắc đầu nói không hùn nhau sắm ghe to được đâu. Vì thứ nhất, tánh người Việt mình không có làm ăn chung được. Anh em cũng không! Hùn tiền xong thằng siêng làm chết mẹ, thằng làm biếng nhong nhỏng ở không, rồi tính lời lỗi, chia chác ra sao cho vừa lòng. Tốt nhất là làm chủ, tự mình mình làm, ăn ít ăn nhiều do mình.

-Mà vùng vịnh Thái Lan này cũng không sắm ghe lớn được vì biển nhỏ, chạy ra xa chút là đụng Mã Lai, Thái Lan rồi. Chỉ loanh quanh trong đây thì sắm ghe lớn làm chi, nó phí-Một anh ngư dân được khen ngợi là ghe cá thu hoạch thuộc loại khá nhất ở Nam Du kể lý do.

Cho nên, những ghe cá bé tí xíu cứ rải khắp mặt biển Tây, và tỷ lệ nghịch với số lượng của nó là số hải sản mang về ngày càng ít và nhỏ bé, ngư dân ngày càng phải đi xa hơn, lợi nhuận ngày càng giảm.

Rác sinh hoạt tấp đầy chân cầu cảng, ngay dưới nơi khách du lịch ăn uống tấp nập. Ảnh: Lâm Long

Tôi chỉ kịp đi bốn năm hòn đảo trong Nam Du. Giữa biển khơi, nước biển trong vắt, ở gần bờ trông rõ từng viên đá dưới đáy, cá bơi từng đàn tung tăng ngay dưới chân những ngôi nhà sàn. Thần tiên! Thần tiên! Nhưng dân đảo vẫn xả rác ra thoải mái, bất kể lợi thế địa điểm thần tiên đó để hút tiền từ khách du lịch. Họ nói ối, quăng ra biển sạch lắm, biển lớn vậy tới chiều là nó trôi đi đâu mất hết hà!

Trôi đi đâu mà trôi! Ngay cầu cảng hòn Lớn, hàng ngày sóng lên tấp vô bờ vô số rác rưởi không tiêu được của con người. Cá bơi lẫn với ly nhựa và bao nilon. Nhiều nhất và đập vào mắt nhất là hàng đống lớnhộp xốp trắng xóa. Nhưng ngay dưới màu trắng đó, làn nước trong vắt đã biến thành đen đặc, sủi bọt, đục ngầu, bẩn kinh khủng. Song chẳng hề gì, sát cạnh làn nước đó, phía trên, dân bản địa vẫn bán buôn, khách du lịch vẫn ăn uống và chụp hình rầm rộ.