12266 - Ngày 25/07/1898: Mỹ xâm lược Puerto Rico

Biên dịch Nguyễn Thị Kim Phụng

Vào ngày này năm 1898, trong Chiến tranh Mỹ – Tây Ban Nha, lực lượng của Mỹ đã phát động cuộc xâm lược Puerto Rico, hòn đảo dài 108 dặm, rộng 40 dặm, vốn từng là một trong những lãnh thổ quan trọng của Tây Ban Nha tại vùng biển Caribbe. Gặp rất ít kháng cự và chỉ có bảy người lính thiệt mạng, quân Mỹ dưới quyền Tướng Nelson A. Miles đã có thể chiếm hòn đảo vào giữa tháng 8.

Sau khi ký hiệp định đình chiến với Tây Ban Nha, người Mỹ đã giương quốc kỳ của mình trên đảo, chính thức hóa quyền kiểm soát của họ đối với một triệu cư dân trên đảo. Tháng 12, Hiệp ước Paris đã được ký kết, chấm dứt Chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha và chính thức hóa việc chuyển giao Puerto Rico cho Mỹ.

Trong ba thập niên cầm quyền đầu tiên, chính phủ Mỹ đã nỗ lực “Mỹ hóa” vùng đất mới, bao gồm trao quyền công dân Hoa Kỳ đầy đủ cho người Puerto Rico vào năm 1917 cũng như cân nhắc một biện pháp giúp biến tiếng Anh thành ngôn ngữ chính thức của đảo. Tuy nhiên, sang những năm 1930, một phong trào dân tộc do Đảng Dân chủ Nhân dân (Popular Democratic Party) lãnh đạo đã giành được sự ủng hộ rộng rãi trên khắp hòn đảo, và hành động đồng hóa của Mỹ đã bị phản đối.

Bắt đầu từ năm 1948, người Puerto Rico có thể bầu ra thống đốc của mình, và vào năm 1952, Quốc hội Mỹ đã phê chuẩn một hiến pháp mới cho phép Puerto Rico trở thành một vùng đất tự trị thuộc Hoa Kỳ, và các công dân của họ vẫn được giữ quốc tịch Mỹ. Hiến pháp được chính thức thông qua bởi Puerto Rico vào ngày 25/07/1952, nhân dịp kỷ niệm 54 năm cuộc xâm lược của Hoa Kỳ.

Các phong trào đòi quy chế quốc  gia, cùng một số phong trào đòi độc lập cho Puerto Rico, đã giành được lượng ủng hộ nhất định trên hòn đảo, nhưng các cuộc trưng cầu dân ý vào năm 1967 và 1993 đã chứng minh rằng phần lớn người Puerto Rico vẫn ủng hộ ‘tình trạng đặc biệt’ của họ khi là một vùng đất tự trị (commonwealth) thuộc Mỹ.

Nguồn: Puerto Rico invaded, History.com