Ngoại giao và kinh doanh kiểu Trung Quốc

Hà Tường Cát/Người Việt

Jared Kushner, con rể của Tổng Thống Donald Trump và đặc phái viên tin cậy nhất tron các quan hệ quốc tế, hội đàm với Chủ Tịch Palestine Mahmoud Abbas (phải) tại Ramallah, lãnh thổ Tây Ngạn sông Jordan hôm Thứ Tư, 21 Tháng Sáu. (Hình: Thaer Ghanaim/PPO via Getty Images)

Tòa Bạch Ốc tuần trước xác nhận là Trung Quốc đã chính thức mời vợ chồng con gái và con rể của Tổng Thống Donald Trump sang thăm trong năm nay, và việc này đang được xem xét để quyết định. Các quan sát viên quốc tế nhận định rằng đây rõ ràng là sự ve vãn hai cố vấn cao cấp thân cận nhất của ông Trump. Theo Bloomberg News, chuyến thăm Trung Quốc của Ivanka Trump và Jared Kushner, dự trù vào Tháng Mười Một, sẽ là một công hai việc, vừa chuyện nước vừa chuyện nhà. 

Hai người sẽ chuẩn bị cho cuộc thăm viếng Trung Quốc trong tương lai cuối năm nay hay năm tới. Từ lâu, ông Trump vẫn có các quan hệ kinh doanh nhiều mặt ở Trung Quốc và theo luật khi ông là tổng thống, những công việc này phải được chuyển cho gia đình phụ trách.

Gần đây Trung Quốc đã cấp phép ít nhất 24 bản quyền thương hiệu cho công ty trách nhiệm hữu hạn Ivanka Trump Marks LLC về những sản phẩm nữ trang, quần áo, giầy dép, túi xách,… sản xuất ở các cơ sở tại Trung Quốc. Bảo vệ bản quyền là rất cần thiết trong kinh doanh tại một nước vốn có tai tiếng về các mặt hàng “nhái.” Nhà cầm quyền Trung Quốc nói rằng họ áp dụng luật lệ và thủ tục bình thường, nhưng người ta tin rằng có sự ưu đãi ngấm ngầm trong việc cấp phép dễ dàng nhanh chóng ấy.

Người Hoa được coi là thành công trong các chuyện làm ăn và Trung Quốc biết vận dụng khả năng ấy vào chính trị và ngoại giao. Thắng cử của Tổng Thống Donald Trump năm ngoái là sự bất ngờ đối với Bắc Kinh. Nhưng quan điểm mạnh mẽ phê phán Trung Quốc trong thời gian tranh cử của ông về thủ đoạn làm giá đồng tiền, tình trạng bất quân bình mậu dịch và lời đe dọa trừng phạt hàng hóa nhập cảng vào Mỹ không khiến Trung Quốc nao núng hay tìm phương cách trả đũa. Ứng phó với tình thế ấy, Trung Quốc khôn khéo phối hợp sử dụng chính trị và ngoại giao để làm dịu căng thẳng trong mối quan hệ giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

Cuối năm ngoái, sau khi tỏ phản ứng cứng rắn về vụ Tổng Thống Tân Cử Donald Trump nói chuyện điện thoại với Tổng Thống Đài Loan Thái Anh Văn và cuối cùng ông Trump phải xác định là vẫn tôn trọng nguyên tắc “Một nước Trung Hoa,” Trung Quốc tìm cách tiếp cận với Washington theo đường lối ôn hòa hơn.

Đầu Tháng Tư, Chủ Tịch Tập Cận Bình được Tổng Thống Trump tiếp đón thân mật tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida, và Mỹ không còn giữ thái độ đối nghịch Trung Quốc về kinh tế. Hai bên cam kết giữ quan hệ hợp tác tốt đẹp trong khi Tổng Thống Trump muốn Trung Quốc áp lực Bắc Hàn thay đổi đường lối gây hấn và phát triển vũ khí nguyên tử. Tuy nhiên cho đến bây giờ chưa thấy có dấu hiệu nào là mục tiêu ấy có thể thành đạt.

Jared Kushner là người đã dàn xếp chuyến thăm Mỹ của Tập Cận Bình, và ở Mar-a-Lago, ông Tập đã ngỏ lời mời vợ chồng Kushner – Ivanka qua thăm Trung Quốc, nhưng đến nay mới là lời mời chính thức. Theo Bloomberg News, tuần trước hai người đã tiếp ông Terry Brandstad, cựu Thống Đốc Iowa mới được chỉ định làm đại sứ Mỹ ở Trung Quốc và sắp lên đường sang Bắc Kinh.

Với nhiều dịch vụ kinh doanh ở Trung Quốc, Kushner và Ivanka đều được xem là những người gần gũi và có thái độ thân thiện với Bắc Kinh. Tờ The Guardian ở Anh cho biết ngày Tết Nguyên Đán đầu năm nay, vợ chồng Kushner – Ivanka vào thăm tòa đại sứ Trung Quốc ở Washington và cuốn băng video về việc này đã gây nhiều tranh luận.

 

Ivanka Trump, con gái và cố vấn cao cấp của Tổng Thống Donald Trump đến Hạ Viện họp với các Dân Biểu Cộng Hòa về đề tài lương bổng và đời sống công nhân, hôm Thứ Tư, 21 Tháng Sáu. (Hình: Alex Wong/Getty Images)

Ivanka cũng rất được quen biết ở Trung Quốc vì truyền thông Trung Quốc thường ca ngợi Ivanka và con trai học tiếng Phổ Thông, cũng goi là Quan Thoại hay Quốc Ngữ, tiếng nói chính thức của Trung Quốc bên cạnh ngôn ngữ của các địa phương. Con trai của Ivanka đã hát tiếng Phổ Thông cho vợ chồng Tập Cận Bình nghe trong một buổi tiếp đón ở Florida.

Nhiều người Dân Chủ đặt vấn đề về mối quan hệ thân mật với Trung Quốc và về việc Trung Quốc dành dễ dãi cho các công việc làm ăn của Ivanka. Theo họ có thể đã có xung đột lợi ích vì Kushner và Ivanka đều là nhân vật cao cấp ở tòa Bạch Ốc, khó có thể tránh khỏi liên hệ của sự bị mua chuộc riêng tư khi thi hành những nhiệm vụ công.

Hồi cuối Tháng Năm, ba nhà hoạt động cho một tổ chức theo dõi tình trạng làm việc của các công nhân trong xưởng giầy của Ivanka ở Hàng Châu bị công an Trung Quốc bắt giữ với cáo buộc do thám bí mật công nghiệp cho nước ngoài. Người ta tin rằng các người kia định tố giác sự vi phạm điều kiện nhân dụng ở cơ sở này về lương bổng cũng như giờ làm việc. Ivanka tránh không nói gì về việc này nhưng một tuần sau xưởng này đưa ra một thông cáo nói là từ tháng 3 đã không có sản xuất hàng mới.

Tuy nhiên tờ The Guardian nói rằng nghiên cứu hồ sơ sản xuất, cho đến Tháng Năm vẫn còn có hàng dự trù được xuất xưởng. Bà Abigail Klem, giám đốc hãng Ivanka Trump, từ chối trả lời trực tiếp điều này nhưng khẳng định rằng hãng luôn luôn tuân thủ đầy đủ mọi tiêu chuẩn quốc tế về lao động.

Jared Kushner cũng có nhiều mối liên hệ rắc rối khác. Bloomberg News dẫn lời Kushner cam kết hợp tác với FBI trong cuộc điều tra về các cuộc tiếp xúc bí mật với Nga trước khi Tổng Thống Donald Trump vào tòa Bạch Ốc.

Kushner cũng được giao nhiệm vụ trung gian cho cuộc thương thuyết Israel – Palestine. Nhưng hôm Thứ Tư, theo tin của truyền thông địa phương, cuộc họp với Chủ tịch Palestine Mahmoud Abbas đã diễn ra căng thẳng, và có thể Kushner phải trở về Washington để thảo luận lại kế hoạch.

Tổng Thống Trump sau cuộc tiếp xúc với Chủ Tịch Mahmoud Abbas ở tòa Bạch Ốc đã cam kết sẽ đi tới thỏa hiệp hòa bình ở Trung Đông. Tuy vậy, đơn giản đây cũng chỉ là lời hứa hẹn, nhiều tổng thống Mỹ tiền nhiệm đã không thể đạt tới mục tiêu này, Gần đây nhất, với những nỗ lực liên tục hơn hai năm của Ngoại Trưởng John Kerry, cuối cùng mọi chuyện vẫn bế tắc vì sự thù nghịch lâu dài và lập trường quá cách biệt giữa hai dân tộc Do Thái và Palestine.

Nhưng giữa Mỹ và Trung Quốc, với đường lối linh động uyển chuyển mà Trung Quốc có thể ứng dụng, người ta tin là mối quan hệ giữa hai cường quốc sẽ được cải thiện và ít nhất cũng không đi đến nguy cơ xung đột kinh tế hay quân sự.