Lãnh đạo Bắc Triều Tiên, Kim Jong Un bất ngờ đến Bắc Kinh gặp chủ tịch
Tập Cận Bình ngày 26/03/2018.CCTV via Reuters
Bình Nhưỡng tiếp tục nước cờ ngoại
giao « bất ngờ » với thế giới. Hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson lần đầu tiên
ghé thăm Việt Nam. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể tiếp tục cầm quyền
sau năm 2023. Vladimir Putin « nhẹ nhàng » tái đắc cử tổng thống nhiệm kỳ 4 và
vụ Skripal quấy nhiễu quan hệ Nga – Phương Tây. RFI tóm lược những sự kiện nổi
bật trong tháng 03/2018.
Thời sự quốc tế tháng Ba nóng bỏng
không kém gì chảo lửa Trung Đông, nơi mà Syria bước vào năm thứ tám chiến sự,
làm hàng trăm ngàn người thiệt mạng. Đáng chú ý hơn cả là hồ sơ Bắc Triều Tiên,
với nhiều sự kiện dồn dập xảy ra. Lãnh đạo trẻ Kim Jong Un của quốc gia Đông Á
nhỏ bé, 25 triệu dân, khép kín nhất hành tinh không ngừng đưa thế giới đi từ ngỡ
ngàng này sang ngạc nhiên khác.
Ngay từ đầu tháng Ba, quốc tế đã
sửng sốt trước thông báo của đặc sứ Hàn Quốc, cố vấn an ninh quốc gia Chung Eun
Yong, cho biết tổng thống Mỹ Donald Trump chấp nhận lời mời gặp của lãnh đạo Bắc
Triều Tiên Kim Jong Un, dự kiến vào tháng Năm 2018. Thông báo này được đưa ra
sau khi các đặc sứ Hàn Quốc đã gặp lãnh đạo Bắc Triều Tiên.
Ngay sau đó, các nhà ngoại giao Bắc
Triều Tiên hoạt động như con thoi, đến tham vấn các nước trong vòng đàm phán 6
bên, rồi sang Thụy Điển, tới Phần Lan. Và sau một ngày đồn thổi, chính quyền Bắc
Kinh ngày 27/03 khẳng định lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un đã đi xe lửa đến Bắc Kinh, gặp chủ tịch Tập Cận
Bình, trong khuôn khổ cuộc gặp thượng đỉnh « không chính thức ».
Trả lời câu hỏi phóng viên Heike
Schmidt đài RFI tại Bắc Kinh, ông Triệu Thông (Zhao Tong), chuyên gia về Chương
trình Chính sách Hạt nhân, trực thuộc trường Đại học Thanh Hoa, nhận định, Kim
Jong Un đến Bắc Kinh có thể là nhằm tìm kiếm sự hậu thuẫn của Trung Quốc trước
các cuộc gặp thượng đỉnh Bắc Triều Tiên – Hàn Quốc (27/04) và Kim Jong-Un và
Donald Trump vào tháng Năm để bàn về vấn đề « phi hạt nhân hóa » bán đảo Triều
Tiên.
« Tôi nghĩ là giờ đây, Bắc Triều
Tiên là một cường quốc hạt nhân và bước vào một thời kỳ mới. Đó là cải thiện
quan hệ với các nước lớn trong vùng. Trong thời gian qua, quan hệ giữa Bắc Triều
Tiên và Trung Quốc đã xấu đi nghiêm trọng do vấn đề trừng phạt kinh tế. Nhưng
giờ đây, Bắc Triều Tiên rất ý thức được rằng cuộc gặp thượng đỉnh với Hoa Kỳ sẽ
là một nhiệm vụ rất khó khăn đối với Kim Jong Un.
Cuộc gặp có thể thất bại. Trong
trường hợp này, Hoa Kỳ có thể tuyên bố rằng đàm phán đã thất bại và áp dụng các
biện pháp trừng phạt khác, thậm chí cả giải pháp quân sự. Cần phải biết là hiện
nay, Nhà Trắng có cả một Ban Chiến Tranh, trong đó những nhân vật như John
Bolton, người mong muốn thượng đỉnh thất bại, để rồi sau đó có thể tấn công Bắc
Triều Tiên.
Do vậy, có một mối nguy hiểm thực
sự. Quan hệ tốt với Bắc Kinh sẽ cho phép Bình Nhưỡng cảm thấy được bảo vệ. Bởi
vì việc có quan hệ tốt với Trung Quốc sẽ ngăn cản Hoa Kỳ tiến hành tấn công
quân sự nhắm vào Bắc Triều Tiên ».
Việt Nam : Carl Vinson ghé Đà Nẵng, quan hệ Mỹ - Việt thêm sưởi ấm
Nếu như quan hệ Mỹ - Triều vẫn
chưa thể hồi sinh, tại Đông Nam Á, quan hệ giữa hai cựu thù Mỹ - Việt có vẻ như
ấm nồng hơn. Từ ngày 05 đến ngày 09/03/2018, hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson
cập cảng Đà Nẵng, Việt Nam. Giới chuyên gia đánh giá đây là một sự kiện « lịch
sử, mang tính biểu tượng cao ».
Bởi vì kể từ sau khi chiến tranh
kết thúc, Việt Nam thống nhất đất nước năm 1975, đây là lần đầu tiên hàng không
mẫu hạm lớn nhất và hùng mạnh nhất của Hoa Kỳ, cập một cảng của Việt Nam. Theo
nhận định của giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia về Việt Nam, từng làm việc tại
Học Viện Quốc Phòng Úc, đăng ở Chuyên mục trên mạng của RFI ngày 27/02/2018,
chuyến thăm này được miêu tả như là một dấu hiệu đáng kể về việc tăng cường
quan hệ quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, trong bối cảnh Trung Quốc đang gia
tăng sức mạnh quân sự và ngày càng có những thái độ hung hăng tại những vùng
lãnh hải có tranh chấp trên Biển Đông.
« Hàng không mẫu hạm USS Carl
Vinson có thủy thủ đoàn bao gồm 6.000 người. Tàu sẽ được hộ tống bởi khu trục hạm
trang bị tên lửa dẫn đường với thủy thủ đoàn khoảng 370 người. Không phải tất cả
số người nói trên đều đặt chân lên cảng Đà Nẵng, nhưng với số lượng thủy thủ và
phi công làm việc trên hai tàu đến thăm Việt Nam, thì đây là sự hiện diện quân
sự lớn nhất của Hoa Kỳ tại Việt Nam kể từ sau cuộc chiến tranh của Mỹ tại Việt
Nam hoặc có thể nói từ sau chiến tranh Việt Nam.
Chuyến thăm Việt Nam của tàu sân
bay USS Carl Vinson thể hiện sự tiến triển trong hợp tác quân sự giữa Việt Nam
và Hoa Kỳ. Các quan chức Việt Nam đã được đưa lên tàu USS John C. Stennis vào
năm 2009 và tàu USS George Washington năm 2010, để quan sát các hoạt động trên
tàu khi hai chiến hạm này ghé qua Biển Đông. Hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson
sẽ cập cảng Tiên Sa Đà Nẵng. Đây là hàng không mẫu hạm lớn nhất và hùng mạnh nhất
của Hoa Kỳ, cập một cảng của Việt Nam. Điều này tương phản với chuyến thăm
Philippines vừa qua của tàu USS Carl Vinson vì lúc đó, tàu này thả neo ở ngoài
khơi, cách bờ biển 10 km. »
Trung Quốc : Tập Cận Bình lên ngôi « Hoàng đế »
Còn tại Trung Quốc, sự kiện đáng
chú ý là việc Quốc Hội nước này ngày 11/03/2018 thông qua việc hủy bỏ điều khoản
giới hạn 2 nhiệm kỳ 5 năm cương vị chủ tịch nước và tổng bí thư Đảng được quy định
trong Hiến Pháp. Như vậy với 2.958 phiếu thuận, hai chống và 3 vắng mặt, ông Tập
Cận Bình nghiễm nhiên trở thành lãnh đạo trọn đời.
« Chủ tịch mãn đời », « Tân hoàng
đế », « Tân độc tài » là những cụm từ được các nhật báo lớn của Pháp dùng đến
nhiều nhất về việc ông Tập Cận Bình có thể tiếp tục cầm quyền sau năm 2023. Nhiều
nhật báo còn ví von cho đấy là « bước đại nhảy vọt » hay « cú đảo chính Hiến
Pháp » của Tập Cận Bình.
Nếu như việc ông Tập Cận Bình trở
thành « ông hoàng đỏ » đã khiến cho nhiều nước trong khu vực cảm thấy bất an,
lo sợ Trung Quốc bá quyền trong khu vực, thì chuyên gia Jean-Luc Domenach, giám
đốc trung tâm nghiên cứu tại Sciences Po, cho rằng yêu cầu hủy bỏ giới hạn nhiệm
kỳ còn nhằm mục đích bảo đảm đường thoái lui an toàn cho chính bản thân ông Tập
Cận Bình
« Nếu như vào lúc này, ông Tập Cận
Bình đề nghị có được sự thay đổi thuận lợi, đó là vì ông ta đã hướng tới giai
đoạn hậu nhiệm kỳ khóa Quốc Hội hiện nay. Ông ta có lý. Bởi vì Quốc Hội khóa
này sẽ hoạt động và tình hình sẽ thay đổi, thì lúc đó ông ta sẽ phải giải
thích, biện minh cho những việc đã làm. Nếu vậy thì mọi việc trở nên phức tạp
hơn.
Vấn đề được đặt ra lúc này liên
quan đến cả kinh tế và chính trị. Bởi vì về kinh tế, Tập Cận Bình không thể mãi
mãi bảo đảm duy trì được mức tăng trưởng từ 6 đến 7% như trong giai đoạn vừa
qua. Thứ nữa là tại các tỉnh của Trung Quốc, có hàng loạt các đòi hỏi, yêu sách
chống lại ban lãnh đạo trung ương. Đồng thời, cũng có những yêu sách trong lĩnh
vực xã hội…Trong những năm tới, Tập Cận Bình sẽ ngày càng gặp khó khăn hơn. Cần
chú ý là việc cải thiện mức sống của người dân sẽ giảm dần và do vậy, người dân
sẽ ngày càng tỏ ra không tuân thủ ông ta nữa ».
Nga : Thời kỳ Putin IV
Trung Quốc có « tân hoàng đế »,
Nga cũng không kém cạnh, ngấp nghé sắp có « Sa Hoàng » Putin. Tái đắc cử nhiệm kỳ
thứ 4 vẻ vang, sau khi đã gạt ra bên lề những đối thủ chính trị tiềm tàng, ông
Vladimir Putin tiếp tục lèo lái con thuyền « nước Nga vĩ đại » trong một hoàn cảnh
không mấy sáng sủa. Kinh tế tăng trưởng vẫn ì ạch, mức tăng dân số có hiện tượng
suy giảm đe dọa an ninh quốc gia, các chiến dịch can thiệp quân sự tại Syria vẫn
chưa biết lúc nào có hồi kết, thêm vào đó là căng thẳng ngoại giao giữa
Matxcơva với phương Tây.
Câu hỏi đặt ra : Liệu rằng tổng
thống Nga có sáng suốt chọn điểm dừng cho mình sau nhiệm kỳ thứ 4 hay lại đi
theo đồng nhiệm Trung Quốc, trở thành « Sa hoàng » mãn đời ? Ông Andrei
Gratchev, chuyên gia về chính trị, quan hệ quốc tế, từng là phát ngôn viên cho
cựu chủ tịch Liên Xô Mikhail Gorbatchev, nhận định :
« Đó là một cái bẫy lớn đối với
Putin bởi vì người ta không thể tiếp tục lắng nghe ông ta, mà sự lắng nghe này
là một dạng bảo đảm chính trị dựa trên nỗi hoài niệm của đa số người dân về sự
bình yên của thời kỳ Xô Viết, về những thành quả kinh tế tốt đẹp của thời kỳ
sau chiến tranh.
Đã đến lúc cần lựa chọn mô hình bởi
vì vào lúc mà mô hình phương Tây dường như bị gạt bỏ thì cần phải xây dựng một
mô hình khác. Về điểm này, thì còn có một khía cạnh khác của cái bẫy : đó là
cái bẫy nhiệm kỳ cuối cùng.
Liệu lần này, Putin có chấp nhận
ra đi khi kết thúc nhiệm kỳ, như quy định của Hiến Pháp hay ông ta lại tìm cách
xoay xở như lãnh đạo Trung Quốc, có nghĩa là tìm kiếm một giải pháp khi cơ hội
xuất hiện, cho phép nắm quyền vĩnh viễn ».
« Skripal » quấy nhiễu quan hệ Nga – phương Tây
Cũng liên quan đến Nga, một câu hỏi
đang đặt ra là phải chăng Nga và Phương Tây đang trở về thời Chiến Tranh Lạnh ?
Vụ cựu điệp viên hai mang người Nga Serguei Skripal và cô con gái bị đầu độc bằng
chất độc thần kinh ngay trên lãnh thổ nước Anh đang làm quan hệ giữa Matxcơva với
các nước phương Tây, vốn dĩ đã căng thẳng từ việc sáp nhập bán đảo Crimée của
Ukraina vào Nga, nay như sợi dây đàn bị căng quá mức.
Anh Quốc và Phương Tây cáo buộc
Nga đứng sau vụ việc. Chính phủ Luân Đôn và nhiều thủ đô phương Tây khác trong
tinh thần liên đới đã thông báo trục xuất hơn 100 nhà ngoại giao Nga. Câu hỏi đặt
ra trong vòng xoáy cuộc chiến ngoại giao « trừng phạt – trả đũa » này, nước Nga
của Vladimir Putin có lựa chọn nào khác để giải quyết cuộc khủng hoảng hay là
tiếp tục tự cô lập như cáo buộc của Hoa Kỳ ? Chuyên gia Cyrille Bret, Viện
Nghiên cứu Quốc phòng Quốc gia phân tích :
« Nga đang ở ngã ba đường. Từ hơn
một chục năm lại đây, Nga là cường quốc « đập phá » quan hệ quốc tế, phản đối
trật tự quốc tế hiện nay, thậm chí liên minh với Trung Quốc trong các tổ chức
quốc tế để phản bác trật tự quốc tế hiện hữu.
Nga hiện nay đang phải giải quyết
cuộc khủng hoảng Syria và muốn tỏ ra là một cuờng quốc có trách nhiệm. Nga cũng
phải hành động sao cho thỏa thuận Minsk về ngừng bắn ở đông Ukraina được tôn trọng
và phải tổ chức thành công giải Bóng đá thế giới sẽ diễn ra trong tháng Sáu và
tháng Bẩy năm nay.
Như vậy, Nga có sự lựa chọn. Hoặc
là về trung hạn, Nga sẽ có những thay đổi, thích ứng trong quan hệ với phương
Tây để thực hiện thành công sự chuyển đổi từ một cường quốc « đập phá » thành một
cường quốc « xây dựng ». Hoặc là Nga sẽ tiếp tục hành động, như đã làm từ 2014
đến nay, tức là cứng rắn trong quan hệ với phương Tây, thúc đẩy vòng xoáy căng
thẳng mà một số người gọi là thổi làn gió chiến tranh lạnh mới, gây căng thẳng
và cạnh tranh với châu Âu về địa chính trị ».
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét