Tác giả: Nguyễn Hải Hoành
Hình: Đô đốc Nimitz ký vào văn kiện đầu hàng của Nhật trên
chiến hạm Missouri đậu trong Vịnh Tokyo. Nguồn: Alamy.com.
Thiên Hoàng Nhật Bản thân chinh quyết định
Sau Nagasaki, người Nhật thấp thỏm chờ xem trái bom thứ 3 sẽ
rơi xuống đâu. Tình hình vô cùng nguy cấp buộc Nhật phải trả lời ngay có chấp
nhận Tuyên ngôn Potsdam hay không.
Ngày 9, nhà vua dự “Ngự tiền Hội nghị” của Hội đồng Tối cao
Chỉ đạo Chiến tranh. Chánh văn phòng chính phủ Sakomizu kể lại:
Đêm khuya ngày 9,
“Ngự tiền hội nghị” họp trong một gian hầm tránh bom rộng 45 m2 sâu dưới đất 10
mét. Mọi người yên vị chờ nhà vua. Bệ Hạ mặt đỏ gay nặng nề bước vào. Một ấn tượng
sâu sắc cho đến nay tôi vẫn chưa quên được là có mấy sợi tóc rủ xuống trán Bệ Hạ.
Cuộc họp do Thủ tướng chủ trì. Trước tiên tôi đọc Tuyên ngôn Potsdam. Vì các điều
kiện nêu trong Tuyên ngôn này chứa những nội dung Nhật Bản rất khó chịu đựng nổi,
cho nên người nghe ai nấy đều rất xấu hổ.
[“Sự thật của việc
ngừng chiến”].
Sau đó Bộ trưởng Ngoại giao Togo phát biểu nên tiếp thu
Tuyên ngôn Potsdam. Thủ tướng, Bộ trưởng Hải quân Yonai và Viện trưởng Viện Cơ
mật Hiranuma cũng đồng ý như vậy. Một số bộ trưởng cho biết tình hình kinh tế rất
gay go, không còn sức để kháng cự nữa. Phái chủ chiến gồm Bộ trưởng Lục quân
Anami, Tổng Tham mưu trưởng Lục quân Umezu và Tổng Tham mưu trưởng Hải quân
Toyoda nói nếu địch tấn công lên đất Nhật thì nhất định chúng sẽ thiệt hại vô
cùng lớn, qua đó Nhật có thể chuyển bại thành thắng, họ chủ trương “bản thổ quyết
chiến”, “hy sinh cả trăm triệu dân”.
Phái này chỉ đồng ý đầu hàng nếu Đồng minh bảo đảm 4 điều kiện
: – giữ chính thể quân chủ, – để Nhật tự giải tán quân đội, – để Nhật tự xét xử
tội phạm chiến tranh, – hạn chế số lượng quân Đồng minh chiếm đóng Nhật.
Số người phái chủ hàng và chủ chiến trong Hội đồng Tối cao
Chỉ đạo chiến tranh ngang nhau, đều là 3, do đó Thủ tướng Suzuki đề nghị Hoàng
thượng quyết định.
Sakomizu nhớ lại:
Bệ Hạ nói: “Thế
thì Trẫm phát biểu ý kiến của Trẫm vậy ”. Tiếp đó Ngài nói: “Ý kiến của Trẫm là
tán thành ý kiến của Bộ trưởng Ngoại giao ”.
Xin các vị hãy tưởng
tượng xem quang cảnh lúc ấy thế nào? Địa điểm là sâu 10 mét dưới đất, và là trước
mặt Bệ Hạ. Nếu nói về sự yên tĩnh thì không nơi nào yên lặng hơn nơi này…
Khi Bệ Hạ nói
xong, tôi thấy tức thở trong ngực, nước mắt trào ra rơi xuống giấy tờ để trước
mặt. Đại tướng Umezu ngồi cạnh tôi cũng vậy. Hình như vào lúc ấy tôi nghe thấy
tiếng nước mắt của mọi người tí tách rơi xuống. Phút tiếp sau là tiếng thút
thít. Sau nữa là tiếng khóc to, tiếng gào lên.
Tôi nhìn Bệ Hạ qua làn nước mắt, phát hiện thấy mới đầu Ngài dùng ngón
tay cái đeo găng trắng muốt liên tục lau mắt cặp kính của Ngài, nhưng cuối cùng
Bệ Hạ cũng bắt đầu dùng hai tay lau má. Bệ Hạ cũng khóc rồi!
Nước Nhật Bản lập
quốc đã 2.600 năm, hôm nay đón ngày chiến bại đầu tiên của mình. Hôm ấy cũng là
ngày đầu tiên Thiên Hoàng Nhật Bản khóc.
[“Sự thật của việc
ngừng chiến”].
Sau đó Thiên Hoàng trình bày lý do tiếp thu Tuyên ngôn
Potsdam: phía Nhật căn bản chưa chuẩn bị xong “bản thổ quyết chiến”, nếu cứ mù
quáng quyết chiến thì “tất sẽ dẫn đến sự vong quốc diệt chủng của dân tộc”, Trẫm
“vẫn còn muốn truyền lại cho con cháu đời sau cái gọi là quốc gia Nhật Bản”!
Hirohito nhớ lại :
Khi ấy lý do thứ
nhất tôi hạ quyết tâm [chấp nhận Tuyên ngôn] là: nếu cứ thế này thì dân tộc Nhật
sẽ diệt vong, tôi chẳng thể bảo vệ được các thần dân trung thành của mình. Lý
do thứ hai là để giữ gìn quốc thể [thể chế đất nước]… Nếu địch đổ bộ lên gần vịnh
Ise thì đền Ise sẽ bị địch kiểm soát, như vậy sẽ không kịp di chuyển các vật
thiêng. Nếu quả như thế thì sẽ càng khó hộ trì quốc thể. Cho nên lúc ấy tôi cảm
thấy dù phải hy sinh thân mình, tôi cũng quyết giảng hoà.
[“Tự bạch của
Hirohito”].
Thủ tướng Suzuki viết:
Thiên Hoàng trình
bày Thánh Dụ của Ngài về tình hình hiện nay. Đó thật là những triết lý sâu sắc,
những chỉ thị sáng suốt đưa ra từ một nhận thức nhìn xa trông rộng. Qua chỉ dụ
của Thánh thượng, chúng tôi cảm thấy Bệ Hạ nắm tình hình chiến cuộc chính xác
biết bao! Tất cả mọi người yên lặng nghiêm chỉnh lắng nghe.
[“Tự truyện của
Suzuki”].
Nước Nhật chính thức đầu hàng
Thiên Hoàng đã quyết thì chẳng ai dám chống lại.
7 giờ sáng ngày 10 tháng 8, Thủ tướng Suzuki gửi điện báo
cho các nước tham gia thành lập Liên Hợp Quốc (LHQ), nói rõ ý định chuẩn bị tiếp
thu Tuyên ngôn Potsdam. Trong bức điện đầu tiên do Bộ Ngoại giao Nhật dự thảo
có đưa ra một điều kiện: Không đòi thay đổi địa vị pháp lý quốc gia của Thiên
Hoàng. Chủ tịch Viện Cơ mật phản đối điều này với lý do đại quyền thống trị của
Thiên Hoàng là đại quyền của thần thánh, vượt trên quốc pháp. Tuy vậy trong bức
điện phát đi đã giữ nguyên câu đó.
Ngày 10/8, Chính phủ Nhật gửi điện cho Chính phủ Thuỵ Điển
và Thuỵ Sĩ, nhờ chuyển tới Chính phủ Mỹ, Anh, Liên Xô và Trung Quốc nội dung:
Nhật sẵn sàng chấp nhận tất cả các điều khoản trong Thông cáo Potsdam; nếu
Hoàng gia cùng chủ quyền quốc gia Nhật không bị bất kỳ tổn hại nào, Nhật sẽ lập
tức chấp nhận Thông cáo đó vô điều kiện.
Sáng ngày 10, nhận được bức điện nói trên, Tổng thống Truman
bàn với Byrnes, Stimson, Forrestal (Bộ trưởng Ngoại giao, Lục quân, Hải quân) về
vấn đề có nên giữ lại chế độ quân chủ Nhật hay không. Stimson cho rằng giữ lại
Nhật Hoàng sẽ có lợi cho việc giải giáp quân đội Nhật đang đóng phân tán khắp
nơi trên Thái Bình Dương. 2 giờ chiều, Truman đọc trước Quốc hội bức điện phúc
đáp Nhật do Byrnes thảo với nội dung chính là: sự cai trị của Nhật hoàng và Chính
phủ Nhật sẽ lệ thuộc vào (nguyên văn subject to) Tư lệnh Tối cao quân đội Đồng
minh; hình thức chính quyền cuối cùng của Nhật sẽ do nhân dân Nhật quyết định.
Nhận được phúc đáp đó, Thủ tướng Nhật cho rằng có thể chấp
nhận điều kiện này, vì chế độ quân chủ vẫn được bảo lưu. Nhưng phái chủ chiến
quyết không chấp nhận.
Ngày 13 tháng 8, điện trả lời chính thức của các nước trù bị
LHQ gửi đến Tokyo. Theo Thủ tướng Suzuki, nội dung bức điện này như sau:
Thứ nhất, nói rõ
quyền cai trị quốc gia của Thiên Hoàng và Chính phủ ta phải đặt dưới sự kiểm
soát của Bộ Tư lệnh Tối cao LHQ. Thứ hai, sau khi chấp nhận Tuyên ngôn Potsdam,
sẽ lập tức ra lệnh nói về các công việc Thiên Hoàng và Chính phủ ta phải làm. Thứ
ba, nói rõ hình thái chính trị cuối cùng của Nhật Bản phải được quyết định căn
cứ theo ý chí tự do biểu đạt của quốc dân Nhật Bản.
[“Tự truyện của
Suzuki”].
Trong bức điện có câu: Thiên Hoàng và Chính phủ Nhật bản
“subject to” Bộ Tư Lệnh LHQ. Từ tiếng Anh này đã gây ra sự chống đối của quân đội
Nhật và nổ ra một cuộc bàn cãi sôi sục về vấn đề “giữ quốc thể”.
Bộ Ngoại giao Nhật dịch subject to là “đặt dưới sự kiểm soát
của …”, và cho rằng Nhật có thể tiếp thu. Bên quân đội dịch là “lệ thuộc vào …”,
do đó họ nói như thế là mất quốc thể, vì vậy họ càng kiên quyết không đầu hàng.
Thiên Hoàng nhớ lại:
Trong quá trình xảy
ra bất đồng như vậy, Mỹ bắt đầu cho máy bay rải truyền đơn báo cho toàn thể quốc
dân Nhật biết là Nhật đang xin chấp nhận Tuyên ngôn Potsdam… Nếu những truyền
đơn ấy rơi vào tay quân đội thì tất nhiên sẽ nổ ra đảo chính… Bởi vậy 8h30 ngày 14, tôi ra lệnh Thủ tướng
triệu tập họp ngay.
[“Tự bạch của
Hirohito”].
11 giờ trưa ngày 14, Hội đồng Tối cao và Chính phủ bắt đầu họp
liên tịch. Hai phái chủ hàng và chủ chiến lại cãi nhau. Cuối cùng vua Hirohito
nói:
Trẫm đã xem xét điện
văn của Đồng minh, rút ra kết luận là các điều kiện họ đưa ra đã hoàn toàn thừa
nhận lập trường trong công hàm của ta. Trẫm cho rằng có thể chấp nhận bức điện
này… mong Nội các lập tức dự thảo Chiếu thư chấm dứt chiến tranh… Thời vận nay
đã như thế rồi, ta không còn sức để chống lại nữa. Tiếp tục chiến tranh chỉ dẫn
đến sự huỷ diệt dân tộc… Đúng là Trẫm sẽ vô cùng đau lòng khi nhìn thấy quân đội
trung thành với Trẫm bị tước vũ khí … Nhưng bây giờ ta cần nhẫn nhịn cái không
thể nhẫn nhịn được. Cho nên Trẫm dự định tiếp nhận toàn bộ các điều kiện của đối
phương.”
Nói đến đây, Bệ Hạ
ngừng lại. Tôi ngẩng đầu nhìn, ôi, thật đau lòng! Thì ra, Bệ Hạ đang khóc…. Tất
cả mọi người cũng không thể chịu đựng được nữa, họ oà lên khóc hu hu, thậm chí
có người khóc tru tréo, kêu trời gọi đất…
[“Nhật ký của
Kido”].
Theo truyền thống Võ Sĩ Đạo, đàn ông Nhật “không bao giờ thất
sắc khi Thái Sơn sụp đổ ngay trước mặt”,[1] thế mà bây giờ các vị samurai cấp
cao nhất ấy lại khóc hu hu. Bộ trưởng Lục quân quỳ xuống bò lết về phía nhà vua
nói to: “Xin Bệ hạ không đầu hàng!”
Bây giờ Thiên Hoàng đã hai lần quyết định, chẳng ai dám chống
lại Thánh ý nữa.
Hai nhà Hán học giỏi nhất nước được mời đến để thảo “Chiếu
Thư chấm dứt chiến tranh” cho Thiên Hoàng ký. Nửa đêm 14, Chiếu Thư viết bằng
chữ Hán-Nhật dự thảo xong trình lên Hội đồng Tối cao. Bộ trưởng Lục quân đòi sửa
đi sửa lại từng chữ sao cho “giữ được quốc thể”. Câu viết về “Ba vật thiêng”
cũng bị xoá, vì sợ phía Mỹ biết sẽ đi tìm kiếm. Cuối cùng Thiên Hoàng đọc Chiếu
Thư ghi âm vào đĩa để hôm sau phát trên đài phát thanh.
Khi Bộ trưởng Lục quân Anami về cơ quan bộ truyền đạt Thánh
chỉ, nhiều sĩ quan doạ “Thà chết chứ không đầu hàng”. Anami rút súng lục ra đặt
lên bàn hét lớn: “Thánh chỉ đã hạ, ai không phục tùng thì hãy giết tôi trước!” Hai sĩ quan lập tức nổ súng tự sát. Anami
cũng quyên sinh.
Theo ấn định, ngày 15/8 đài phát thanh Tokyo sẽ phát đi lời
Thiên Hoàng đọc Chiếu thư gửi toàn thể thần dân ghi trên đĩa.
Suốt đêm trước, 30 sĩ quan trẻ trong đội cảm tử của “Trung
đoàn Thần phong (Kamikaze) Quốc gia” do một đại uý chỉ huy đi xe tải từ cảng
Yokohama đến Tokyo, sát khí đằng đằng tuyên bố sẽ giết hết lũ “phản nghịch” quốc
gia, tức phái chủ hoà. Trước tiên chúng đi tìm Thủ tướng Suzuki. Lúc nửa đêm,
chúng bắn súng máy vào Phủ Thủ tướng. Lính bảo vệ ở đây trốn sạch. Biết Suzuki
không có mặt, chúng phóng hoả đốt toà nhà rồi kéo đến nhà riêng Thủ tướng. Do
được báo trước, Suzuki đang ngủ vội kéo cả gia đình lên xe, chạy được một quãng
thì gặp xe của đội Thần phong. Suzuki vội bảo mọi người cúi rạp xuống, nhờ đó mới
thoát chết.
Cho dù Bộ trưởng Lục quân đã ra sức khuyên mọi người kiềm chế
không được chống lại Thánh chỉ, nhưng lũ sĩ quan trẻ không nghe. Con rể cựu Thủ
tướng Tojo cùng em trai Bộ trưởng Lục quân và các sĩ quan trẻ chủ trương dùng
vũ lực diệt phái chủ hàng và buộc Nhật Hoàng tiếp thu yêu cầu đánh đến cùng.
Chúng kéo đến Hoàng cung để tìm và huỷ đĩa ghi âm lời nhà vua đọc Chiếu thư đầu
hàng, nhưng muốn vào thì phải được tướng Mori chỉ huy sư đoàn cận vệ Hoàng gia
cho phép. 1 giờ sáng, chúng đến nhà riêng Mori, nhưng cũng nhận được khuyên
không được chống lại Hoàng thượng. Lập tức chúng bắn chết Mori và chặt đầu em
trai ông này, rồi tự viết “Mệnh lệnh số 584 của sư đoàn cận vệ” và đóng dấu của
sư đoàn trưởng. Sau khi phân phát lệnh đó đi các nơi, quân đảo chính xông vào
Hoàng cung sục tìm đĩa ghi âm Chiếu thư, nhưng vì Hoàng cung quá rộng nên không
tìm được.
5 giờ sáng, Đại tướng Tanaka đến sư đoàn cận vệ giải quyết vụ
rắc rối và được biết, chính Liên đội 2 của sư đoàn này chiếm Hoàng cung. Ông ra
lệnh bắt giam viên thiếu tá ký “Mệnh lệnh 584” và gọi điện cho đại tá chỉ huy
Liên đội 2 ra lệnh rút hết quân ra khỏi Hoàng cung, và tuyên bố ông tiếp quản
chỉ huy sư đoàn cận vệ Hoàng gia.
Cuộc đảo chính kết thúc với thất bại thảm hại vào lúc toàn
thể dân chúng Nhật túm tụm bên loa truyền thanh hoặc ra-đi-ô để lần đầu tiên
trong đời được nghe tiếng nói của Thiên Hoàng. 11 giờ 30 ngày 15, đĩa ghi âm lời
Thiên Hoàng đọc Chiếu thư được đưa đến đài phát thanh canh gác vô cùng cẩn mật.
Đúng 12 giờ trưa, đài phát thanh phát quốc ca Nhật Bản. Tiếp đó, giọng Thiên
Hoàng Hirohito vang lên:
Sau khi xem xét xu
thế lớn của thế giới và hiện trạng của Đế quốc (tức Nhật Bản), Trẫm muốn dùng
biện pháp bất thường để thu dọn thời cuộc. Nay Trẫm báo để các thần dân trung
thành và lương thiện của Trẫm biết: Trẫm đã ra lệnh cho Chính phủ Đế quốc thông
báo cho 4 nước Mỹ, Anh, Trung, Xô, tiếp thu Thông cáo chung của họ …
Nói cách khác, tức là chấp nhận đầu hàng vô điều kiện, nhưng
vì giữ sĩ diện, Chiếu Thư không hề dùng những từ “thua trận”, “đầu hàng”. Chiếu
Thư còn nói: trước đây Trẫm không định xâm lược nước khác; Nhật tuyên chiến với
Mỹ, Anh là do nhu cầu “tự tồn và an ninh của Đông Á”, … “nhưng chiến cục không
chuyển biến tốt, xu thế lớn trên thế giới bất lợi cho ta; cộng thêm địch mới đây
sử dụng loại bom tàn nhẫn giết người vô tội, không thể lường được thiệt hại. Nếu
tiếp tục giao chiến, cuối cùng sẽ dẫn đến sự diệt vong dân tộc ta, phá hoại nền
văn minh nhân loại.” Nghĩa là Nhật ngừng chiến không phải do thua mà chỉ là để
tránh thảm hoạ dân chúng bị bom nguyên tử giết hại. Chiếu thư cũng lờ đi việc
Nhật xâm lược Trung Quốc và bị Liên Xô đánh cho tơi bời ở Mãn Châu… Tóm lại,
chính quyền Nhật vẫn còn vô cùng ngoan cố.
Trước tình hình đó, ngày 19/8, MacArthur Tư lệnh quân đội Đồng
minh đã giao cho Nhật 3 văn bản để ký, đó là:
– Bố cáo của Thiên hoàng về việc chấm dứt chiến tranh;
– Văn bản đầu hàng;
– Quân lệnh số Một về việc hạ vũ khí đầu hàng vô điều kiện.
Nhận được Chiếu thư ngày 15 tháng 8 nói trên của Thiên
Hoàng, quân đội Nhật trên tất cả các mặt trận trong và ngoài nước đã lập tức
nghiêm chỉnh ngừng chiến và sau đó nộp vũ khí khi quân đội Đồng Minh tới giải
giáp. Nước Nhật thành lập Chính phủ mới do Hoàng thân Higashikuni làm Thủ tướng
và cử Bộ trưởng Ngoại giao cùng Tổng Tham trưởng quân đội dẫn đầu phái đoàn Nhật
đến ký văn bản đầu hàng không điều kiện ngày 2/9 trên chiến hạm Missouri của Mỹ
neo đậu trong vịnh Tokyo.
Chiến tranh Thái Bình Dương chấm dứt từ đó, tạo điều kiện vô
cùng thuận lợi cho nhiều dân tộc châu Á, trong đó có Việt Nam, giành lại độc lập
từ tay các đế quốc phương Tây. Một kỷ nguyên mới bắt đầu bừng sáng ở phương
Đông – kỷ nguyên tan rã, sụp đổ của chế độ thực dân trên toàn cầu./.
Nguồn: http://nghiencuuquocte.org/
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét