Ngày 30/10/1995: Phe ly khai Quebec thất bại

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng

 

Vào ngày này năm 1995, với tỷ lệ sít sao 50,6% so với 49,4%, người dân tỉnh Quebec đã bỏ phiếu chọn tiếp tục ở lại trong liên bang Canada. Cuộc trưng cầu dân ý đã yêu cầu các công dân Quebec, đa số là người gốc Pháp, bỏ phiếu quyết định xem họ có nên bắt đầu tiến trình để trở nên độc lập với Canada hay không.

Người Pháp là những người định cư đầu tiên tại Canada, nhưng năm 1763, các thuộc địa của họ ở miền đông Canada đã rơi vào tay người Anh. Năm 1867, Quebec đã cùng với các tỉnh nói tiếng Anh của Canada thành lập Nước Canada tự trị. Trong thế kỷ tiếp theo, tiếng Anh và văn hoá Anh-Mỹ đã thâm nhập sâu vào Quebec, khiến nhiều người Canada gốc Pháp lo sợ rằng họ sẽ mất đi ngôn ngữ và văn hoá độc đáo của mình. Phong trào Quebec độc lập xuất phát từ nỗi sợ hãi này, nổi lên từ những năm 1960 và dẫn đến việc thành lập một đảng ly khai mạnh mẽ – Parti Québécois (Đảng Người Quebec) – vào năm 1967. Năm 1980, một cuộc trưng cầu dân ý về độc lập đã bị đánh bại bởi tỉ lệ phiếu bầu 60% so với 40%.

Với cách biệt phiếu thấp hơn rất nhiều so với năm 1980, cuộc trưng cầu dân ý năm 1995 là mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với sự thống nhất của Canada trong suốt 128 năm tồn tại của đất nước này, mang theo khả năng làm mất gần một phần ba dân số Canada nếu đa số bỏ phiếu chọn Oui (Đồng ý). Các nhà vận động ly khai cho Quebec đã kiềm chế bất cứ hành động bạo lực nào sau thất bại sít sao này, nhưng cựu lãnh đạo Québécois, Jacques Parizeau, đã gây thêm căng thẳng chủng tộc bằng cách tuyên bố rằng chiến dịch của ông đã bị đánh bại bởi “tiền bạc và lá phiếu sắc tộc.”