Việc xuất bản cuốn hồi ký của bà
Hillary Clinton “What Happened” kể lại chiến dịch tranh cử tổng thống của bà
hôm Tháng Chín vừa qua đã kích động một loạt các bình luận về điều gì đã ảnh
hưởng đến kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Rất nhiều người đã biện luận
rằng bà ứng cử viên của đảng Dân Chủ đã không nhận đủ trách nhiệm của mình
trong thất bại này.
Thế nhưng những nhà tâm lý xã hội
có thể có một số điều để giải thích chuyện đó. Theo họ, có một khuynh hướng rộng
rãi gắn những không may của người khác vào bản chất con người của họ thay vì những
hoàn cảnh bên ngoài trong khi đối với chính mình thì ngược lại khi mình tìm
cách giải thích các thất bại của mình.
Tuy nhiên còn có một số yếu tố
khác được Edward Glaeser, một nhà kinh tế tại viện Đại Học Harvard, và các cộng
sự viên của ông diễn tả trong một phúc trình mà có thể giúp giải thích nhiều kết
quả bầu cử.
Không có một cách đo đơn giản và
khách quan để lượng định tài năng của một nhà chính trị. Nhưng nhận thức của cử
tri về tài năng của một chính trị gia có vẻ được quyết định một phần lớn bởi
vì khuynh hướng chính trị hay ý thức hệ của mình. Tỉ như 70% cử tri Dân Chủ
cho rằng Tổng Thống Barack Obama sẽ đi vào lịch sử như là một vị tổng thống tài
ba hay ít nhất là trên trung bình sau hai nhiệm kỳ trong khi chỉ có 15% cử tri
Cộng Hòa là nghĩ như vậy.
Ngay cả khi những tiêu chuẩn
khách quan đóng một vai trò quyết định thái độ của cử tri. Cử tri nhiều khi
cũng phán đoán các nhà chính trị trên những kết quả mà nhiều khi nằm ngoài tầm
kiểm soát của họ.
Justin Wolfers, một nhà kinh tế
khám phá ra trong một công trình nghiên cứu của mình rằng cử tri tại những tiểu
bang sản xuất dầu thô có khuynh hướng bầu lại thống đốc hiện hữu khi giá dầu
tăng và bầu người khác lên thay thế khi giá dầu đi xuống, mặc dầu sự kiện là
các ông thống đốc này hầu như không có quyền lực gì đối với giá dầu quốc tế cả.
Tương tự như vậy, Christopher
Achen và Larry Bartels của viện Đại Học Princeton cũng cho thấy một khuynh hướng
mạnh mẽ các cử tri trừng phạt các nhà chính trị sau những thiên tai như lụt lội,
hạn hán hoặc ngay cả chuyện nhỏ như cá mập tấn công người. Họ chứng minh rằng
trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000 có đến 2.8 triệu cử tri bỏ phiếu chống lại
ông Al Gore (ứng cử viên của đảng cầm quyền vì ông đang làm phó tổng thống cho
ông Bill Clinton và ra tranh cử để thay thế ông này) bởi vì tiểu bang của họ có
quá nhiều mưa (hoặc là bị hạn) trong năm đó.
Cố nhiên là có một điều tốt trong
khuynh hướng gán cho các nhà chính trị có trách nhiệm đối với những sự việc mà
họ hầu như không có kiểm soát được bao nhiêu. Những nhà chính trị có thể sẽ cố
gắng làm việc tích cực hơn là bình thường với hy vọng có thể cải thiện được những
kết quả đó bởi vì họ biết là họ sẽ bị cử tri phán xét qua những kết quả đó. Thế
nhưng hầu hết những hệ quả mà ông Glaeser và những đồng liêu của ông đưa ra đều
có tính tiêu cực.
Đặc biệt họ cho thấy rằng các cử
tri thường tự cho là họ có thể khám phá một cách dễ dàng tài năng của các chính
trị gia thường phản ứng với những thất bại bằng cách “đòi hỏi những người mới
chứ không phải định chế mới” – khẩu hiệu là “throwing the bum out” chứ không phải
là thay đổi những điều kiện đối với các quan chức dân cử.
Các cử tri không quan tâm bao
nhiêu đến những cơ cấu để hướng dẫn tốt hơn việc nhận định ai là một chính trị
gia tốt hoặc là để ngăn ngừa một chính trị gia tồi được bầu lên tỉ như một nền
báo chí tự do hoặc là những cơ quan kiểm tra chống lại tham nhũng.
Cố nhiên là không một kết quả bầu
cử nào có thể thu góp lại thành một tập hợp những yếu tố đơn giản chứ đừng nói
đến một yếu tố tâm lý độc nhất trong khối cử tri. Nhưng ông Glaeser và các đồng
liêu của ông biện luận rằng yếu tố sai lầm trong việc gán trách nhiệm này nhiều
khi có thể dẫn đến việc cử tri bầu cho người có số may, thay vì người có khả
năng hoặc là lựa chọn chính trị gia trên cơ sở họ có khả năng trong những lãnh
vực mà các quan chức dân cử trên thật tế không có bao nhiêu kiểm soát.
Ít nhất như phúc trình này khuyến
dụ thường các cử tri hay bầu những ứng cử viên tổng thống nào khoe khoang rằng
họ có thể quản lý nền kinh tế đất nước một cách tốt đẹp mặc dầu sự kiện là quyền
lực của ông tổng thống đối với nền kinh tế không có bao nhiêu so với quyền lực
của ông đối với chiến tranh hoặc hòa bình.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét