Xe hơi diesel hết thời ?

Thanh Hà

 

Xe hơi động cơ đốt khi nào sẽ nhường chỗ cho xe điện ?Reuters

Ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới thông báo kế hoạch sẽ cấm xe hơi chạy xăng, dầu lưu thông trong nội thành. Các tập đoàn lớn của nền công nghiệp xe hơi toàn cầu đua nhau thông báo đầu tư ồ ạt để "hướng tới xe điện". Xe điện, trào lưu của thời đại hay là một cuộc cách mạng mới ? Hiệu quả của xe điện về bảo vệ môi trường, sức khỏe cho con người ra sao?

Trong vài tuần lễ, Pháp, Anh, rồi Trung Quốc cùng thông báo cấm xe hơi chạy bằng dầu và xăng trong một tương lai không xa, thay vào đó là những chiếc xe điện, được cho là ít gây ô nhiễm cho không khí.

Trung Quốc chưa ấn định thời điểm cụ thể thủ đô Bắc Kinh bắt đầu áp dụng điều khoản mới ấy vì "môi trường, vì sức khỏe công cộng". Thủ đô Paris và Luân Đôn nói tới ngưỡng 2040.

Na Uy từ nhiều năm qua đã có tham vọng là từ 2025 sẽ cấm hẳn các loại xe với động cơ đốt. Trong sáu tháng đầu năm 2017, số xe điện bán ra trên toàn quốc cao hơn so với xe chạy bằng xăng hay dầu. Hiện tại, Na Uy dẫn đầu bảng trên thế giới : 27,7 % xe mới là xe điện.

Tại vương quốc của nền công nghệ xe hơi trên Lục Địa Già là Đức, Berlin đang hướng tới mục tiêu xóa bỏ hẳn xe diesel vào ngưỡng 2030.

Hơn một tháng trước hội nghị quốc tế về môi trường COP 23 tổ chức tại Bonn, hội chợ xe hơi quốc tế Franckfurt là tủ kính của các kiểu xe điện đời mới, của những phát minh trong một lĩnh vực còn khá mới mẻ. 

Hàng loạt các hãng xe Đức, từ BMW đến Volkswagen, từ Audi đến Mercedes, đã ồ ạt thông báo đầu tư hàng chục tỷ euro cho một "cuộc cách mạng" trong nền công nghiệp xe hơi. Cũng nhân hội chợ xe hơi quốc tế Franckfurt hồi tháng 9/2017, hãng xe Pháp Peugeot thông báo tới năm 2023, 80 % các kiểu xe bán ra trên thị trường đều là xe điện. Volkswagen thì đưa ra ngưỡng 2030, khi đó hiệu xe nổi tiếng của Đức này sẽ không còn sản xuất bất kỳ một loại động cơ xăng hay dầu. Nhãn hiệu Volvo từng của Thụy Điển, từ khi hợp tác với Geely của Trung Quốc mới vừa thông báo, trong hai năm tới "thế hệ xe sử dụng năng lượng mới"

Xe diesel mất sức hấp dẫn

Theo báo cáo gần đây nhất của Cơ Quan Năng Lượng Quốc Tế, để duy trì mục tiêu được ấn định tại hội nghị khí hậu Paris COP21, tức là giữ cho nhiệt độ của trái đất không tăng quá 2°C từ nay tới năm 2100, thế giới cần 600 triệu chiếc xe điện trong vòng 30 năm tới.

Hiện tại, trong lượng của xe điện còn quá khiêm tốn trên thị trường. Năm 2016 được coi là một cột mốc quan trọng : số lượng xe điện bán ra trên thế giới trong năm 2016 tăng 40 %, đạt 750.000 chiếc và khách hàng lớn nhất là Trung Quốc.

Trên quê hương của Louis Renault, xe chạy dầu diesel không còn sức thu hút như mới chỉ một chục năm về trước. Năm 2008 được xem là thời kỳ "hoàng kim" của loại động cơ này : 77 % lượng xe lưu hành là xe dầu. Nhưng tới 2016 tỷ lệ này rơi xuống dưới ngưỡng 50 %. Trong vụ tai tiếng "dieselgate", tập đoàn xe hơi nổi tiếng của Đức, Volkswagen bị tố cáo gian lận về các chuẩn mực thải khí CO2. Cũng đã có nghi vấn tương tự với hai tập đoàn Pháp, Renault và PSA, khiến một phần người tiêu dùng tẩy chay xe diesel, thiên về xe điện.

Dù vậy, tới nay, xe diesel và xe xăng vẫn chiếm vị trị áp đảo : trong sáu tháng đầu 2007, trên 100 chiếc xe bán ra tại Pháp, chỉ có 3,5 là xe sử dụng cả xăng lẫn điện ; 1,2 là xe thuần túy dùng bình điện. Tỷ lệ xe xăng và dầu cộng lại vẫn là trên 95 %. Một trong những trở ngại lớn của xe điện là loại xe này còn quá đắt, đắt hơn từ 50 đến 70 % so với một chiếc xe "truyền thống".

Chưa dễ chia tay với động cơ đốt

Những yếu tố vừa nêu cho thấy, Pháp chưa dễ bỏ xe xăng và dầu để chạy theo xe hơi điện. Vậy mục tiêu cấm hẳn xe dùng động cơ đốt vào năm 2040 liệu có quá viển vông ?

Trước mắt tất cả các tập đoàn xe của Pháp nói riêng, của thế giới nói chung đều khẳng định sẽ sẵn sàng cho "thời đại xe điện". Volvo mùa hè vừa qua thông báo ngưng sản xuất mô-tơ đốt từ năm 2019, để tập trung đầu tư vào các loại xe sử dụng "năng lượng mới". Tại Hoa Kỳ, ngay từ khi được thành lập năm 2003 Tesla Motors đã khẳng định vị trí trên lĩnh vực xe điện. Ở Pháp, Renault và đối tác Nhật Nissan từ 2013 đã chen chân vào thị trường xe điện với kiểu xe Zoé và đang tính toán để chiếm thế thượng phong trong lĩnh vực này tại Trung Quốc.

Bước đầu trong ngành xe hơi điện của PSA chật vật hơn và giờ đây Peugeot Citroen đang hướng tới ngưỡng 2021 để trình làng 4 kiểu xe 100 % chạy bằng điện, 7 kiểu dùng vừa xăng, vừa điện.

Về phần Toyota, tập đoàn Nhật này luôn có một vị trí riêng biệt trong lĩnh vực xe hơi : người tiêu dùng từ năm 1997 đã quá quen thuộc với động cơ xăng và điện của những chiếc Prius, cho nên ông khổng lồ châu Á này chưa lao vào trận chiến "xe điện 100 %"

Xe điện có giúp chống biến đổi khí hậu?

Trở lại với câu hỏi liệu rằng xe hơi điện có là phép lạ, giảm ô nhiễm không khí, giảm ô nhiễm môi trường, bảo đảm cho nhân loại hít vào ít những hạt bụi siêu nhỏ vô cùng tai hại cho hệ hô hấp ?

Theo báo cáo của Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Châu Âu, mỗi năm có 10.000 người Đức tử vong vì ô nhiễm không khí do xe dầu diesel nhả khí oxyde d'azote và nhất là những hạt bụi siêu nhỏ. Thành phố Stuttgart, chiếc nôi của nền công nghiệp Đức, trụ sở của Mercedes và Porsh, thường xuyên bị nghẹt thở vì ô nhiễm không khí.  Thành phố đã tính tới chuyện cấm hoàn toàn xe cộ lưu thông trong nội thành ! Vây liệu xe điện có là một giải pháp thích hợp ?

Trả lời đài Pháp ngữ RFI, ông Stéphane Lhomme, thuộc tổ chức bảo vệ môi trường và chống năng lượng hạt nhân Observatoire Nucléaire, phân tích 

« Xe điện quả thực là một tai hại đối với môi trường. Hại không kém xe dầu hay xăng. Tôi xin đơn cử vài thí dụ : để tạo ra một bình điện cho xe hơi, chúng ta thải ra một khối lượng carbon tương đương với một chiếc xe có động cơ đốt hoạt động trong vòng từ 10 tới 15 năm. Như vậy đủ thấy là ngay cả khi xe điện mới vừa hoàn tất và còn chưa được dùng là nó đã gây ô nhiễm. Nếu muốn hạn chế lượng khí thải CO2, không chắc là dùng xe điện tốt hơn.

Một yếu tố thứ hai bất lợi không kém là để chế tạo bình điện, cần rất nhiều các loại đất hiếm, tương tự như để tạo các linh kiện cho điện thoại di động nhưng với khối lượng lớn hơn rất nhiều. Và ở đây đặt ra rất nhiều vấn đề, từ việc phải di dời một bộ phân dân số trên thế giới để lấy đất khai thác các mỏ đất hiếm, rồi khai thác sức lao động, kể cả của trẻ em. Cả về mặt nhân đạo lẫn môi trường, đây không hơn không kém là một tai họa. Xét cho cùng, chúng ta bỏ xe chạy bằng xăng, dầu để dùng xe hơi điện, chẳng qua chỉ là một dạng ‘xuất khẩu ô nhiễm’ qua một quốc gia khác mà thôi.

Sau cùng, một khi có xe điện, tức là phải sạc điện, mà như vậy là phải có nhà máy điện -mà chủ yếu là điện hạt nhân -để đáp ứng nhu cầu cho hàng triệu, triệu cái xe một lúc. Vậy thì đâu cũng hoàn đó. Xe điện không giúp giải quyết được việc gì ».

Để xe điện thay thế được xe xăng, dầu, các nền công nghiệp trên thế giới còn phải vượt qua nhiều thử thách. Ngoài những thách thức về mặt kỹ thuật, những cân nhắc về hiệu quả, về đạo đức như chuyên gia Stéphane Lhomme vừa nêu, thì còn phải tính tới lá bài kinh tế : thế giới sẽ giải quyết thế nào khối lượng xe dùng động cơ đốt nếu tất cả số này bị cấm lưu hành trong các thành phố lớn ?

Bên cạnh đó nếu người tiêu dùng không đổ xăng, hay dầu diesel thì chính phủ mất đi nguồn thuế đánh trên nguyên liệu này. Ở Pháp chẳng hạn, khi đổ một lít xăng/ dầu phải đóng thuế cho nhà nước theo thứ tự là 62 % và 51 %. Trong tài khóa 2016, thuế đánh vào xăng, dầu cho phép chính phủ thu về 7,3 tỷ euro. Vậy liệu chính Pháp có mạnh mẽ khuyến khích người tiêu dùng ngừng mua xe sử dụng động cơ đốt để chỉ dùng xe điện thôi hay chăng ?