Tham vọng của Tập Cận Bình trước thềm Đại Hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc lần thứ 19

LS Nguyễn Văn Thân

Đại Hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc (CSTQ) lần thứ 19 được ấn định sẽ bắt đầu từ ngày 18 tháng 10 và dự trù kéo dài khoảng một tuần lễ. Trong số 88 triệu đảng viên thì sẽ có khoảng 2300 đại biểu trên khắp 31 tỉnh thành đại diện cho chính quyền địa phương, quân đội, doanh nghiệp nhà nước và các đoàn thể về Bắc Kinh tham dự Đại Hội. Các đại biểu này sẽ bầu chọn khoảng 350 Ủy viên Trung Ương Đảng. Ủy viên Trung Ương sẽ chọn 25 thành viên Bộ Chính Trị và Tổng Bí Thư. Bộ Chính Trị đề cử Ban Thường Vụ gồm có 7 thành viên của Bộ Chính Trị và được Uỷ Ban Trung Ương phê chuẩn.

So với các Đảng Cộng Sản khác, quyền lực thực tế của Bộ Chính Trị nằm trong tay Ban Thường Vụ.  Ban Thường Vụ được coi là cơ cấu có quyền lực cao nhất tại Trung Quốc. Ủy viên Ban Thường Vụ hiện nay gồm có Tập Cận Bình (1953), Lý Khắc Cường (1955), Trương Đức Giang (1946), Du Chính Thanh (1945), Lưu Vân Sơn (1947), Vương Kỳ Sơn (1948) và Trương Cao Lệ (1946).

Các cơ cấu quan trọng khác là Ủy Ban Quân Sự Trung Ương, Ban Bí Thư, Ủy Ban Kiểm Tra Kỷ Luật Trung Ương và các nhóm lãnh đạo nhỏ. Quân Ủy Trung Ương có trách nhiệm điều hành quân đội, đề cử tướng lãnh vào các vai trò chủ chốt, ra lệnh điều quân và ấn định chi tiêu quốc phòng. Chủ tịch Quân Ủy Trung Ương hiện nay là Tổng Bí Thư Tập Cận Bình. Ban Bí Thư điều hợp công tác do Bộ Chính Trị đề xướng. Trưởng Ban Bí Thứ là Lưu Vân Sơn, Ủy viên Ban Thường Vụ.

Ủy Ban Kiểm Tra Kỷ Luật Trung Ương có nhiệm vụ thực thi điều lệ Đảng và cụ thể là phòng chống tham nhũng vì đây là vấn nạn đương nhiên trong một thể chế độc đảng. Lãnh đạo của Ban này là Vương Kỳ Sơn Ủy Viên Ban Thường Vụ. Các nhóm lãnh đạo nhỏ thường do Tổng Bí Thư lập ra chẳng hạn như Nhóm Tư  vấn cho công tác Cải cách Toàn diện và Nhóm Tài Chánh và Kinh Tế đều do Tập Cận Bình chủ trì.

Thông thường thì Ủy Ban Trung Ương tổ chức 7 kỳ hội nghị trong nhiệm kỳ 5 năm. Hội nghị thứ nhất họp một ngày sau khi Đại Hội bắt đầu và tập trung vào việc nội bộ gồm có bầu chọn Bộ Chính Trị, Ban Thường Vụ, Ban Bí Thư và lãnh đạo Quân Ủy Trung Ương. Hội nghị thứ hai thường được tổ chức vào mùa xuân năm tới trước phiên họp Quốc Hội và Hội Nghị Hiệp Thương Chính Trị Nhân Dân Trung Quốc. Công tác chính là bổ nhiệm các chức vụ bộ trưởng và lãnh đạo nhà nước. Hội nghị thứ ba thường diễn ra vào mùa thu và chú trọng vào các vấn đề chính trị và kinh tế. Hội nghị thứ tư và năm thường được tổ chức vào năm thứ ba và tư của nhiệm kỳ tập trung vào các vấn đề liên quan tới quân đội và công bố kế hoạch 5 năm kế tiếp. Hội nghị thứ sáu diễn ra vào năm cuối nhiệm kỳ và đặt trọng tâm về xây dựng ý thức hệ. Hội nghị thứ bảy thường diễn ra một tuần trước Đại Hội và kéo dài nguyên một ngày. Đây là cơ hội cho Ủy Ban Trung Ương duyệt lại dự thảo báo cáo chính trị, đề xuất tu chính nội quy Đảng và duyệt xét danh sách ứng viên vào các chức vụ lãnh đạo.

Đại Hội Đảng CSTQ quan trọng vì đây là lúc các chức vụ lãnh đạo được bầu chọn và Đảng CSTQ cũng đưa ra chính sách cho 5 năm kế tiếp. Trong tuần lễ Đại Hội, các đại biểu sẽ duyệt xét thành tích trong 5 năm qua, đánh giá cơ hội và thách thức hiện tại và ấn định các công tác ưu tiên cho 5 năm tới. Các quyết định này sẽ được đúc kết thành một bản báo cáo chính trị sẽ do Tổng Bí Thư trình bày trước Đại Hội.

Đảng CSTQ như các Đảng Cộng Sản khác có quy định và quy ước bất thành văn, ví dụ như giới hạn tuổi tác. Một quy ước tuổi hưu là ”7 lên, 8 xuống”. Có nghĩa là đảng viên có thể tại chức tới 67 tuổi nhưng phải về hưu khi 68.  Các bộ trưởng thì nên về hưu ở độ tuổi 65. Các chức vụ thấp hơn thì có thể nghỉ vào lúc 60. Nhưng cũng có những trường hợp ngoại lệ, chẳng hạn như Phó Thủ Tướng Trương Cao Lệ (Zhang Gaoli) và Mã Khải (Ma Kai). Cả hai năm nay là 70 tuổi nhưng khi được bầu tại Đại Hội trước thì còn dưới tuổi hưu. Nếu như quy ước về tuổi tác được áp dụng triệt để thì có tới 5/7 ủy viên Ban Thường Vụ phải về hưu trừ Tổng Bí Thư Tập Cận Bình và Thủ Tướng Lý Khắc Cường. Tương tự như vậy 11/25 ủy viên Bộ Chính Trị cũng phải rút lui.

Có 3 phe phái chính tranh giành ảnh hưởng và quyền lực trong Đảng là phe thái tử đỏ, phe quân đội và đoàn thanh niên cộng sản. Trong mỗi phe lại chia ra nhiều nhóm khác nhau vì song trùng lợi ích. Ngoài ra còn có các bang hội chẳng hạn như bang Thượng Hải, bang dầu hỏa, ban doanh nhân…

Trong thời gian cầm quyền vừa qua, Tập Cận Bình đã dần dần thanh trừng và loại ra thành phần ”trung lập” và đưa tay chân thân tín vào các chức vụ chủ chốt. Vào cuối tháng 7 vừa qua, Tân Hoa Xã loan tin là Tôn Chính Tài (Sun Zhengcai), Ủy viên Bộ Chính Trị và Bí Thư Trùng Khánh (lãnh thổ của Bạc Hy Lai trước đây) đã bị cách chức vì ”vi phạm kỷ luật nghiêm trọng” (có nghĩa là dính líu tới tham nhũng). Trần Mẫn Nhĩ được chọn thay thế Tôn làm Bí Thư Trùng Khánh. Trần Mẫn Nhĩ sinh năm 1960 tại Chiết Giang là một đàn em thân tín của Tập. Hiện nay, giới đánh bạc đang đặt cựa là Tập sẽ nâng tay đàn em này vào Bộ Chính Trị để củng cố quyền lực trong Đại Hội sắp tới.

Hiện nay, phe thái tử đỏ đặc biệt là có liên quan tới quân đội dường như đang bị thất thế. Không nhận được thiệp mời tham dự Đại Hội 19 gồm có Thiếu Tướng Mao Tân Vũ cháu nội của Mao Trạch Đông, Thượng Tướng Lưu Nguyên con trai của Lưu Thiếu Kỳ, Đô Đốc Lưu Hiểu Giang con rể của Hồ Diệu Bang, Thượng Tướng Trương Hải, con trai Trương Chấn và Thượng Tướng Lưu Á Châu con rể của Lý Tiên Niệm. Có nghĩa là con đường hoạn lộ của các vị tướng này không có cơ hội thăng tiến vì Đại Hội sẽ bầu 300 đại biểu mới đại diện cho giới quân đội.

Vào đầu tháng 9 này, thông tấn xã Reuters đưa tin là Thượng Tướng Lý Tác Thành đã được bổ nhiệm thay thế Tướng Phòng Phong Huy làm Tham Mưu Trưởng Bộ Tham Mưu Liên Hiệp Quân Ủy Trung Ương. Reuters cũng cho biết là Tướng Huy bị điều tra về vấn đề ”kinh tế” (ám chỉ tham nhũng). Chỉ mới tháng 4 vừa qua, Tướng Huy đã tháp tùng Tập Cận Bình tới Mỹ dự họp với Tổng Thống Trump tại Mar- A – Lago.

Trong trong nhiệm kỳ qua, Tập Cận Bình đã dùng chiêu bài chống tham nhũng để loại hết thành phần lưng chừng, hầu đưa tay chân trung thành vào thay thế những chức vụ then chốt. Thông cáo Hội Nghị Trung Ương 6 hồi tháng 10 năm ngoái Đảng CSTQ 6 khẳng định tập Cận Bình là “lãnh đạo hạt nhân”, vai trò này chỉ được ban cho 3 người tiền nhiệm là Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình và Giang Trạch Dân. Chưa hài lòng với vai trò này, Tập đã đạt được sự chấp thuận đưa tư tưởng Tập Cận Bình vào điều lệ Đảng trong cuộc họp kín với các lãnh đạo cao cấp tại Bắc Đới Hà vào đầu tháng 8 vừa qua. Điều này có nghĩa là Tập lên đứng ngang hàng với Mao Trạch Đông và vượt qua Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào.

Vào năm 2012 khi Tập được chuẩn bị trao ngai vàng, giới trí thức nghĩ là Tập sẽ có tư duy đột phá tiến hành cải cách chính trị mạnh mẽ. Giới doanh nhân kỳ vọng là Tập sẽ mở rộng kinh tế thị trường dựa vào thàch tích của Tập ở Chiết Giang. Giới phật tử hy vọng là tình thân gia đình của Tập với Đức Đạt Lai Lạt Ma sẽ khiến Trung Quốc có chính sách hòa hoãn hơn đối với Tây Tạng. Ngay cả giới chuyên gia tại Hồng Kông, Đài Loan và Nhật Bản đều cho rằng Tập là người có tư tưởng ôn hòa.

Nhưng mọi điều kỳ vọng cũng như dự đoán đều là ảo tưởng. Từ khi lên ngôi, Tập đã tiến hành các chiến dịch đàn áp luật sư và các nhà tranh đấu bảo vệ nhân quyền dã man. Trái với lới hứa của Tập với Tổng Thống Obama, Trung Quốc đã hoàn tất tiến trình quân sự hóa và kiểm soát hầu hết khu vực Biển Đông cùng lúc gây hấn với Nhật Bản và Ấn Độ.

Không có gì ngăn cản được Tập Cận Bình tiếp tục làm Tổng Bí thư nhiệm kỳ thứ hai sau Đại Hội 19. Câu hỏi mà một số bình luận gia đặt ra là, liệu Tập có muốn phá lệ ở lại sau 2 nhiệm kỳ hay không? Dưới thời của Tập, Trung Quốc đang tạo dựng danh tính là vua phá lệ và phá vỡ nguyên trạng. Điều 79 của Hiến Pháp Trung Quốc giới hạn hai nhiệm kỳ đối với vai trò chủ tịch nước nhưng điều lệ Đảng không có giới hạn nhiệm kỳ tổng bí thư. Liệu Trung Quốc sẽ có Hoàng Đế Tập nối gót Hoàng Đế Mao hay không, là một câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ.

Trong mấy ngày qua, Bắc Kinh đã đưa hai nhân vật cao cấp là Ủy Viên Ban Thường Vụ Lưu Vân Sơn và Phó Chủ Tịch Quân ủy Tướng Phạm Trường Long sang Việt Nam để ‘dỗ dành’ đàn em sau vụ Bãi Tư Chính và tập trận bắn đạn thật trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam chỉ cách Đà Nẵng 75 hải lý. Đảng CSVN cũng đang chuẩn bị tổ chức Hội Nghị Trung Ương 6 trong bối cảnh Đức vừa tuyên bố đình chỉ quan hệ đối tác chiến lược vì vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh. Liệu Trọng có giải pháp cho những thách thức này không và nếu vì bất cứ lý do gì mà Trọng không giữ được ghế trong những ngày tháng tới thì sẽ có một nhân vật nào khác đủ tầm để lên thay thế không, hay là sẽ dẫn đến hiện tượng ‘Trọng xuống, Đảng sụp’?

Cũng mong là ngày đó tới sớm để dân tộc Việt Nam còn có cơ hội vươn lên và phát triển hầu có đủ nguồn lực để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải.