11 bộ (Kế hoạch – Đầu tư, Tài
nguyên – Môi trường, Khoa học – Công nghệ, Giao thông – Vận tải, Nông nghiệp –
Phát triển nông thôn, Thông tin – Truyền thông, Công Thương, Tài chính, Quốc
phòng, Công an, Xây dựng), chính quyền hai tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và hai tập
đoàn nhà nước là Than – Khoáng sản (TKV), Điện lực (EVN), vẫn chưa khảo sát
xong và chưa có báo cáo cuối cùng về dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng thì 11
bộ, chính quyền hai tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và TVN, EVN sẽ phải kháo sát, báo
cáo về năm khía cạnh có liên quan tới dự án này: Chủ trương, hiệu quả sử dụng vốn,
công nghệ, thị trường, sản phẩm.
Đến nay vẫn chưa thấy báo cáo của
các ban ngành trong dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên
Tuy nhiên, đến nay các bộ ngành
này vẫn im lặng như tờ, chưa thấy có báo cáo chính thức, nhưng liệu sau đó báo
cáo có được công bố rộng rãi hay không? Và quan trọng nhất là có thừa nhận sai
lầm, đồng thời có truy cứu trách nhiệm những cá nhân chủ trương và thúc đẩy việc
khai thác bauxite ở Tây Nguyên hay không? Dựa trên kết quả khảo sát của giới địa
chất Liên Xô – xác định trữ lượng bauxite ở khu vực Tây Nguyên khoảng tám tỉ tấn,
năm 2001, dự án này từng được ca ngợi là “chủ trương lớn” và “chủ trương nhất
quán” cần thực hiện.
Không chỉ các chuyên gia, trí thức,
báo giới, dân chúng mà nhiều cựu viên chức cao cấp đã cùng lên tiếng ngăn cản
việc thực hiện kế hoạch khai thác bauxite ở Tây Nguyên. Đã có rất nhiều phân
tích cặn kẽ cho thấy, nếu thực hiện dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên, Việt
Nam sẽ chìm trong nợ, môi trường – hệ sinh thái ở khu vực Tây Nguyên sẽ bị hủy
diệt, Tây Nguyên sẽ thiếu cả nước lẫn điện, hàng tỉ tấn bùn đỏ do khai thác
bauxite thải ra sẽ là một quả bom bùn lơ lửng trên đầu miền Nam, chưa kể nó còn
mở toang cửa cho công nhân Trung Quốc tràn vào, cư trú tại một trong những khu
vực trọng yếu về an ninh, quốc phòng,… Bất chấp các khuyến cáo và phân tích thiệt
hơn, dự án khai thác bauxite tại Tây Nguyên vẫn được thực hiện. Tổng vốn đầu tư
trong hai năm từ 2007 đến 2029 là 3,1 tỉ USD.
Sau khi ngốn hết 15.415 tỉ đồng,
Nhà máy Alumin Tân Rai ở Lâm Đồng bắt đầu được vận hành vào tháng 3 năm 2013 và
chỉ tính đến tháng 9 năm ngoái, nhà máy này đã lỗ khoảng 3.700 tỉ đồng. Tương tự,
sau khi ngốn hết 16.821 tỉ đồng, Nhà máy Alumin Nhân Cơ ở Đắk Nông bắt đầu vận hành
vào tháng 11 năm ngoái. Đến tháng 8 vừa qua, lãnh đạo tỉnh Đắk Nông cho biết, họ
hết sức thất vọng khi năm nay, Nhà máy Alumin Nhân Cơ chỉ có thể đóng góp cho
ngân sách chừng 150 tỉ đồng, bằng ¼ so với dự trù (437 tỉ đồng), thành ra chính
quyền tỉnh Đắk Nông đề nghị chính phủ cho họ hưởng luôn khoản 78 tỉ đồng –
tương đương 52% – mà lẽ ra phải chuyển cho ngân khố quốc gia. Đến giờ đã có khá
nhiều dấu hiệu cho thấy, dự án khai thác bauxite ở Tây Nguyên gây ra đủ loại
thiệt hại nghiêm trọng cho kinh tế – xã hội – môi trường.
Tháng 3 năm nay, Thanh tra của Bộ
Tài chính kết luận: Năm 2006, lúc vận động cho dự án khai thác bauxite ở Tây
Nguyên, TKV chỉ có ý định đầu tư 7.787 tỉ đồng vào Nhà máy Alumin Tân Rai ở Lâm
Đồng. Sau đó, TKV tiếp tục nâng vốn đầu tư vào Nhà máy Alumin Tân Rai ở Lâm Đồng
(15.500 tỉ đồng). Dù vốn đầu tư tăng gấp đôi nhưng công suất của Nhà máy Alumin
Tân Rai chỉ tăng chưa tới 1/10.
Nhà máy Alumin Nhân Cơ cũng vậy.
Lúc đầu, TKV chỉ có ý định đầu tư 3.285 tỉ đồng vào nhà máy này nhưng sau đó,
TKV đã nâng vốn đầu tư vào Nhà máy Alumin Nhân Cơ lên năm lần (16.821 tỉ đồng).
Dù vốn đầu tư tăng gấp năm lần, công suất của Nhà máy Alumin Nhân Cơ chỉ tăng
hơn gấp đôi.
Lắp đặt các bồn kết tinh tại Nhà
máy Alumina Nhân Cơ
Dẫu Nhà máy Alumin Tân Rai ở Lâm
Đồng thua lỗ trầm trọng vì giá quặng trên thị trường thế giới liên tục sụt giảm,
mức tiêu hao năng lượng, nguyên vật liệu, hóa chất và nước cao hơn mức trung
bình của thế giới nên giá thành rất cao, không thể cạnh tranh, dẫu tháng 8 năm
2014, TKV công khai thú nhận, cả Nhà máy Alumin Tân Rai và trong tương lai, Nhà
máy Alumin Nhân Cơ sẽ tiếp tục lỗ, ít nhất là hơn một thập niên nữa mới có thể
thu hồi vốn nhưng tháng 3 năm 2016, dựa vào yếu tố khai thác bauxite ở Tây
Nguyên, Bộ Công Thương Việt Nam đã đề nghị “hỗ trợ” thêm cho kế hoạch khai thác
bauxite tại Tây Nguyên khoảng 5.000 tỉ trong 10 năm từ 2016 đến 2025. Theo một
số chuyên gia, nếu tính cả hỗ trợ về giá điện thì khoản “hỗ trợ” phải tới 1,2 tỉ
USD!
Bởi thiếu thông tin nên người ta
không biết các khoản “hỗ trợ” có bao gồm chi phí khắc phục hậu quả những vụ bùn
đỏ tràn ra bên ngoài khuôn viên các nhà máy alumin Tân Rai và Nhân Cơ hay chưa?
Từ tháng 10 năm 2014 đến nay, thỉnh thoảng, bùn đỏ từ hai nhà máy alumin tại
Tân Rai và Nhân Cơ lại tràn ra ngoài. Ông Nguyễn Văn Ban, cựu Trưởng ban Nhôm –
Titan của TKV, từng nhận định đó là hệ quả tất nhiên của…“công nghệ Trung Quốc”.
Khoan kể tới 32.000 tỉ đồng đã đầu
tư cho kế hoạch khai thác bauxite ở Tây Nguyên không những không hề sinh lợi mà
còn tạo thêm nợ nần do phải trả lãi và bù đắp các khoản thua lỗ, chủ trương
khai thác bauxite ở Tây Nguyên đã hủy diệt nhiều khu vực, nhiều doanh nghiệp.
Song song với kế hoạch khai thác
bauxite ở Tây Nguyên, TKV đề nghị xây dựng một hải cảng tại khu vực Kê Gà thuộc
xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận để tiếp nhận – xuất cảng quặng
khai thác từ Tây Nguyên. Theo dự trù, cảng Kê Gà chiếm 2,3 cây số bờ biển, diện
tích 366 héc ta, chi phí đầu tư lên tới một tỉ USD. Đề nghị của TKV đã khiến tất
cả các dự án xây dựng resort đã được cấy giấy phép đầu tư và đang triển khai ở
Kê Gà bị đình chỉ để thu hồi đất, giao cho TKV.
Năm 2009, TKV tổ chức lễ khởi
công xây dựng cảng Kê Gà nhưng sau đó, 366 héc ta ở Kê Gà bị bỏ hoang vì rõ
ràng, bauxite tưởng vậy mà không phải vậy. Thế nhưng mãi đến năm 2013, khi kế
hoạch xây dựng cảng Kê Gà bị hủy bỏ thì nhiều doanh nghiệp trong số này đã mấp
mé bên bờ vực phá sản.
Bộ Công Thương đã từng tổ chức
giám định thiệt hại nhưng những doanh nghiệp phải gánh chịu hậu quả của dự án cảng
Kê Gà không đồng ý vì hai lý do: (1) Mức độ thiệt hại được bên gây thiệt hại
(TKV) thừa nhận thấp hơn nhiều so với thiệt hại thực tế. Chính quyền tỉnh Bình
Thuận, trung gian giữa hai bên (gây thiệt hại và bị thiệt hại) ước tính thiệt hại
là 85,7 tỉ đồng nhưng TKV chỉ đồng ý bồi thường 37,4 tỉ đồng. (2) Dù tổng số
thiệt hại thấp hơn nhiều so với thiệt hại thực tế nhưng những doanh nghiệp bị
thiệt hại vẫn chưa nhận được đồng nào.
Cho dù khoản bồi thường là 85,7 tỉ
đồng hay 37,4 tỉ đồng thì chắc chắn tiền bồi thường cũng sẽ được lấy từ ngân
sách, mà ngân sách từ đâu mà ra, là từ tiền thuế của dân?
(Theo VietFact)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét