Ngô Nhân Dụng
Trong cuộc tranh luận cuối cùng giữa hai ứng cử viên tổng thống
năm ngoái, bà Hillary Clinton đã tấn công ông Donald Trump một đòn nặng nhất,
nói thẳng rằng ông không “fit” làm tổng thống Mỹ. Không “fit” có thể dịch là
“không thích hợp” hoặc là “không xứng đáng,” tùy theo muốn nói nhẹ hay nói nặng.
Ông Donald Trump đã làm tổng thống hơn một tháng. Bà Clinton
có thể xoa bụng tự khen mình nói đúng. Ông Trump đóng vai tổng thống có vẻ không
“fit,” hiểu nhẹ nhất là không thích hợp! Ông bổ nhiệm một cố vấn an ninh quốc
gia, chưa đầy tháng đã phải yêu cầu ông này từ chức. Guồng máy quản trị nước
còn trống: Nhiều chức vụ trong Tòa Bạch Ốc và trong chính quyền chưa được bổ
nhiệm hoặc thông qua, chậm trễ nhất so với các vị tổng thống khác trong mấy chục
năm qua. Ông ký hàng loạt sắc lệnh thay đổi đường lối chính phủ cũ, nhưng chưa
thấy hiệu lực nào đáng kể. Ra lệnh giảm bớt việc thi hành luật bảo hiểm y tế cũ
nhưng chưa làm gì để xóa bỏ Obamacare, còn lâu mới thay thế nó bằng luật mới.
Ông ra lệnh xây bức tường ở biên giới Mexico và vẫn bắt nước này phải trả tiền,
nhưng cả nước đó họ nói không, ông tổng thống Mexico đã bãi bỏ không qua Mỹ
thăm xã giao như thông lệ. Ông đã dọa xóa bỏ hiệp ước thương mại tự do NAFTA
(thứ hiệp ước tồi tệ nhất, ông nói) nhưng lại vui vẻ tiếp đón thủ tướng Canada
và hứa hẹn hai nước sẽ tiếp tục mua bán như cũ. Ông muốn thay đổi chính sách di
dân nhưng các mệnh lệnh ông bị hai cấp tòa án bác bỏ. Ông nặng lời công kích
các quan tòa nhưng lại không dám khiếu nại lên cấp cao nhất là Tối Cao Pháp Viện.
Ông công khai tỏ ý nghi ngờ quy tắc “Một nước Trung Hoa” rồi chỉ mấy tuần sau lại
gọi điện thoại cho Tập Cận Bình nói rằng ông sẽ theo đúng quy tắc “Một nước
Trung Hoa.” Ông công khai đả kích các cơ quan tình báo quốc gia nhưng nếu không
có các thông tin do họ thu lượm thì không vị tổng thống nào có thể đối phó được
với các nước thù nghịch. Chưa có vị tổng thống nào đem chuyện riêng của gia
đình mình ra tuyên bố trước dư luận: Con gái ông bị mất một mối bán hàng, ông đả
kích nêu đích danh công ty bán lẻ “thủ phạm” và bênh con. Phát ngôn viên của
ông còn công khai kêu gọi mọi người hãy mua quần áo thời trang do cô con gái
bán. Ông tiếp tục gán tội tất cả giới truyền thông là “loan tin bịa đặt” về
liên hệ giữa ban tham mưu của ông và tình báo Nga, nhưng càng ngày càng thêm
tin tức được tiết lộ chứng tỏ quan hệ đó có thật. Ông tố cáo các báo các đài đi
moi móc các “nguồn tin dấu tên” cho thấy nội bộ ban tham mưu của ông lủng củng,
nhưng không làm gì được để chấm dứt nạn “dò rỉ” từ bên trong Tòa Bạch Ốc. Trong
khi đó một báo mạng mà vị cố vấn chiến lược gia của ông từng điều khiển lại
đăng một bài dài bêu xấu người đang làm chánh văn phòng tổng thống! Rồi họ lại
tuyên bố họ vẫn thân thiện và cộng tác mật thiết, khó ai có thể tin được!
Bao nhiêu câu hỏi đó khiến người ta có cảm tưởng Tổng Thống
Donald Trump đang lúng túng trong vai trò điều khiển một quốc gia lớn với bao
nhiêu vấn đề phức tạp. Ông có “fit” với vai trò ông đang đóng hay không?
Câu trả lời có, hay không, tùy thuộc quan niệm của người ta
về vai trò của một ông tổng thống Mỹ. Khi bà Hillary Clinton chê ông Trump
không “fit,” bà dựa trên những “mẫu mực” có sẵn. Mẫu mực này dựa trên những gì
người ta đã thấy, đã biết về công việc và hành vi của các vị tổng thống Mỹ
trong hơn 200 năm qua, nhất là trong những thập niên gần đây. Nhưng không ai có
thể quả quyết rằng chỉ có một khuôn mẫu hành sử mà tất cả các vị tổng thống Mỹ
phải theo! Các vị tổng thống Mỹ trước đây thường đã tham gia chính trị, dù là
nghị sĩ, dân biểu, là thống đốc tiểu bang, và một số đã điều khiển quân đội.
Ông Donald Trump không có bất cứ kinh nghiệm nào trong cả hai lãnh vực đó. Ông
là một nhà kinh doanh. Ông mang cung cách một doanh nhân, một người đã làm giầu
nhờ địa ốc, ông là một mẫu tổng thống hoàn toàn mới!
Ông Donald Trump đang làm tổng thống Mỹ, cung cách của ông
khác hẳn những vị tổng thống trước, nhưng ông vẫn là tổng thống! Ông có thể tự
khen mình đang thay đổi hình ảnh quen thuộc của một người đóng vai tổng thống
nước Mỹ! Sau ông chắc nhiều vị tổng thống khác sẽ còn thay đổi thêm nữa! Chưa
thể phán đoán rằng thay đổi như thế là tốt hơn hay xấu hơn! Thước đo sau cùng để
phán đoán một người có “fit” với vai trò tổng thống hay không là ông ấy, hay bà
ấy làm gì cho dân Mỹ sau bốn năm hoặc tám năm nắm quyền. Một tháng trời không đủ!
Nhưng khi theo dõi những lời tuyên bố và hành động của ông
Trump trong một tháng đầu tiên, một điều mọi người đồng ý là ông vẫn… hăng say
vận động tranh cử! Ông đang chuẩn bị cho cuộc tranh cử năm 2000! Chưa biết ông
sẽ thành một vị tổng thống giỏi hay không, nhưng có thể nói ông đã đóng vai một
chính trị gia tài giỏi! Điều này thật bất ngờ đối với tất cả các nhà chính trị
đã chạy đua với ông trong một năm qua, tới lúc họ biết thì quá trễ! Khi các đối
thủ của ông trong đảng Cộng Hòa và bà Hillary Clinton bị thua Donald Trump, họ
mới nhận ra họ đều là “tay non” khi đứng trước một người bước vào thế giới
chính trị lần đầu tiên trong đời!
Donald Trump đã khởi sự cuộc vận động tranh cử của mình bằng
những lời nói và hành động không một chính trị gia chuyên nghiệp nào dám làm.
Ông công kích cả một nước Mexico bằng những lời thậm tệ! Ông gắn các nhãn hiệu
tệ hại nhất cho các đối thủ, cùng đảng hoặc thuộc đảng đối nghịch. Ông hô hào
những chủ trương mà các nhà chuyên môn nghĩ không thể nào thực hiện được! Ông
làm cho tất cả các đối thủ “mất thăng bằng” vì những món võ ông dùng hoàn toàn
xa lạ, có thể nói là “kỳ quặc” đối với võ lâm chính phái! Cuối cùng, ông đã hạ
tất cả các cao thủ, giựt ngôi tổng thống Mỹ!
Lối đấu võ của ông Trump đã được rèn luyện trong cuộc đời
kinh doanh nửa thế kỷ. Một món võ ông đã điêu luyện là dùng tiền vốn của người
khác! Ông bỏ một số tiền nhỏ ra để mở sòng bài, nhưng gom được số vốn lớn do
người khác góp, rồi đi vay ngân hàng với lãi suất cao chóng mặt khó tin – nhưng
họ vẫn cho vay. Khi sòng bài tuyên bố phá sản thì các ngân hàng và người góp vốn
lãnh quả, còn ông Trump đã thâu đủ tiền vốn lẫn lời rồi!
Năm ngoái, nhiều người trong đảng Cộng Hòa chê ông Trump
không phải là Cộng Hòa chính cống! Họ tố cáo ông chỉ mạo danh Cộng Hòa để tranh
cử. Nhưng ông Trump đã thu hút được một số cử tri căn bản làm “căn cứ địa,” họ ủng
hộ ông cuồng nhiệt. Ông càng bị chỉ trích thì họ càng ủng hộ, vì ông dương ngọn
cờ “thay đổi” mà người ta trông đợi! Nhờ họ, sau cùng ông thắng tất cả các
chính trị gia chuyên nghiệp! Dù số cử tri căn bản ông đã lôi cuốn được cũng chỉ
là một thiểu số trong số người vẫn bàu cho đảng Cộng Hòa, nhưng tất cả các cử
tri còn lại cũng phải bỏ phiếu cho ông, nghĩ rằng thà Trump còn hơn Clinton! Họ
bỏ phiếu cho ông Trump là hợp lý! Vì khi làm tổng thống ông sẽ xóa bỏ
Obamacare, sẽ đầy lùi các luật lệ bảo vệ môi trường mà những công ty ủng hộ đảng
Cộng Hòa rất ghét, sẽ xóa cả những luật lệ mà họ coi là gây trở ngại cho giới
kinh doanh, sẽ bổ nhiệm một thẩm phán Tối Cao Pháp Viện bảo thủ, vân vân. Nếu tẩy
chay Trump mà không đi bỏ phiếu, tất cả các mục tiêu này sẽ không đạt được! Ông
Trump đả kích tất cả giới lãnh đạo đảng, nhưng cuối cùng họ vẫn phải ủng hộ ông
hoặc giữ im lặng chờ đợi! Ông đã “mượn vốn” của đảng Cộng Hòa để đấu với bà
Clinton! Có nhà chính trị nào ở nước Mỹ làm được như vậy hay không? Người ta
chê ông Trump là “tay mơ” mới bước vào chính trị, nhưng ông cho thấy chính ông
là một chính trị gia lão luyện! Vẫn dùng chiến thuật mượn vốn của người khác mà
sinh lời!
Trong một tháng qua, ông Trump hầu như chỉ chú trọng đến một
điều: Bảo vệ “căn cứ địa” của mình. Hầu hết các sắc lệnh ông Trump ký trong
tháng qua đều nhắm chứng tỏ ông thực hành đủ những lời hứa hẹn với những người
hăng hái ủng hộ mình. Họ ghét Obamacare? Ông ký một sắc lệnh. Họ bỏ phiếu cho
ông vì lời hứa xây bức tường Mexico, ông ký một sắc lệnh khác. Họ ghét di dân lậu?
Ông đánh, đáng lây sang các di dân hợp pháp cũng không sao. Họ ghét khủng bố?
Ông cấm di dân tị nạn từ bẩy nước Hồi Giáo.
Các nhà chính trị khác sẽ hỏi: Các sắc lệnh của ông Trump có
đi tới đâu không? Ông đã hứa sẽ xóa bỏ và thay thế Obamacare ngay trong ngày đầu
tiên vào Tòa Bạch Ốc, ông đã làm được chưa? Tại sao ông lại mới tuyên bố chắc
qua năm 2018 mới thay thế được Obamacare? Rồi Mexico có trả tiền xây tường hay
không? Tòa bác bỏ lệnh cấm di dân, rồi sao? Bao giờ thì ông đánh thuế 45% hàng
nhập cảng từ nước Tàu? Bao giờ ông bắt đầu kế hoạch xây dựng hạ tầng cơ sở để tạo
thêm công việc làm? Bao giờ ông cải tổ hệ thống thuế vụ?
Những người đặt các câu hỏi đó đều không thuộc thành phần những
cử tri đã cuồng nhiệt ủng hộ ông Trump! Những cử tri này chỉ thấy ông Trump
đang hết sức thực hiện các lời hứa hẹn quyến rũ họ, như thế là đủ rồi! Nếu ông
chưa làm được gì cụ thể, chắc chắn họ tin rằng ông đã bị “các thế lực thù nghịch”
phá hoại! Ngay từ đầu ông đã nêu đích danh hai thế lực: Giới truyền thông và Giới
Tình báo! Ông tấn công họ không tiếc lời, giữa tiếng hoan hô của các người yêu
ông. Ông mới thêm một loại mới: “Cái gọi là” thẩm phán!
Phải công nhận Donald Trump làm chính trị giỏi hơn những nhà
chính trị chuyên nghiệp cùng thời! Mới bước chân vào Tòa Bạch Ốc, ông đã chuẩn
bị cho cuộc tranh cử năm 2000 rồi! Tới năm đó có ai trong đảng Cộng Hòa hy vọng
giành giựt được với ông không? Đảng Dân Chủ có đưa ra được người nào khá hơn bà
Clinton hay không?
Nhưng sau cùng, không quên rằng ông Donald Trump mới làm tổng
thống có một tháng. Ông không thể nào chỉ “tiếp tục tranh cử” trong bốn năm sắp
tới. Trong hai, ba năm thôi, dân Mỹ sẽ thấy rõ ngoài tài “làm chính trị” ra ông
Trump có tài “trị quốc” hay không. Quản trị một quốc gia khác hẳn việc quản trị
thương mại, dần dần ông Trump sẽ thấy. Rồi tới năm 2020 lá phiếu của người dân
sẽ quyết định.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét