Ngày 27/08/1916: Romania tham gia Thế chiến I

Kim Phụng 

Vào ngày này năm 1916, sau khi Romania tuyên chiến với Áo-Hung, chính thức bước vào Thế chiến I, quân đội Romania đã vượt biên giới Đế quốc Áo-Hung vào tỉnh Transylvania. Khi chiến tranh nổ ra ở châu Âu vào năm 1914, Romania từng có thời gian chiến đấu chống lại Áo – Hung về vấn đề chủ quyền lãnh thổ – đặc biệt là ở Transylvania, vốn có dân số là người Romania nhưng lại là một phần của Hungary. 

Nhìn thấy thành công của Nga trước Áo trên các chiến trường của Mặt trận phía Đông trong mùa hè năm 1916, Romania hy vọng có thể tham gia chiến tranh một cách thuận lợi, để có thể thực hiện giấc mơ ấp ủ từ lâu về việc mở rộng lãnh thổ và thống nhất quốc gia.

Ngày 18/08/1916, chính phủ Romania đã ký một hiệp ước bí mật với phe Hiệp ước. Theo các điều khoản của thỏa thuận này, trong trường hợp phe Hiệp ước chiến thắng, Romania sẽ có được Transylvania đến sông Theiss, tỉnh Bukovina tới sông Pruth và toàn bộ vùng Banat, tất cả các lãnh thổ này đều đang nằm dưới sự kiểm soát của Đế quốc Áo-Hung. Ngày 27/08, Romania đã hoàn thành nghĩa vụ theo hiệp ước bằng cách tuyên chiến với Áo-Hung.

Khi quân Romania mở ra một mặt trận mới ở Transylvania, lực lượng của Anh gây áp lực lên Đức ở sông Somme, và Áo chùn bước trước Nga ở phía đông, Hoàng đế Wilhelm II của Đức đã hoảng hốt và nói với những người thân tín rằng “Chúng ta đã thua rồi.” Tuy nhiên, ông nhanh chóng thu lại lời nói của mình và tăng cường vị thế phòng thủ của Đức, đưa Paul von Hindenburg lên thay thế Erich von Falkenhayn, trở thành Tổng Tư lệnh quân đội Đức vào ngày 28/08. Trong vòng hai tuần, tại một hội nghị bao gồm các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria, Wilhelm đã phê chuẩn thành lập một Bộ Tư lệnh Chiến tranh Tối cao (Supreme War Command), trao cho Hindenburg quyền kiểm soát tất cả các đội quân của Liên minh Trung tâm trong Thế chiến I.

Trong khi đó, người bị hạ bệ, Falkenhayn, đã nắm quyền kiểm soát các hoạt động của Đức chống lại Romania; tham gia với ông còn có một vị tướng người Đức nổi tiếng khác, August von Mackensen. Đến tháng 12/1916, Falkenhayn và Mackensen đã dẫn quân đội của họ tới chiến thắng quyết định chống lại Romania, chiếm phần lớn lãnh thổ và chiếm thủ đô Bucharest vào ngày 09/12/1916. Mặc dù người Nga đã tiến vào Romania vào đầu năm sau, nhưng quân đội Nga đang trên bờ vực sụp đổ.

 Với cuộc Cách mạng Nga năm đó, sự gia tăng quyền lực của phe Bolshevik, và việc Nga rút khỏi cuộc chiến vào đầu năm 1918, Romania đã bị buộc phải đầu hàng phe Liên minh Trung tâm tại Bucharest vào tháng 05 năm đó và phải hứng chịu thiệt hại khoảng 335.000 người trong suốt cuộc chiến, chưa tính số nạn nhân là thường dân.

Theo Hoà ước Bucharest, Romania đã mất vùng đất dọc theo bờ biển vào tay Bulgaria, cũng như mất quyền kiểm soát cửa sông Danube vào tay Liên minh Trung tâm. Tuy nhiên, Hiệp ước Versailles năm 1919 đã đảo ngược những tổn thất này; đồng thời trao cho Romania quyền kiểm soát tỉnh Transylvania.

Nguồn: Romania enters World War I, History.com