Bầu cử tổng thống Pháp : Thất bại lịch sử của cánh hữu

Thanh Hà

Ứng viên cánh hữu François Fillon phát biểu sau vòng một cuộc bầu cử tổng thống Pháp 2017, Paris, ngày 23/04/2017 REUTERS

 

"Thất bại ê chề", "Thảm bại về mặt đạo đức" : đó là những cụm từ mà các thành viên trong đảng Những Người Cộng Hòa – LR đã dùng để chỉ sự kiện lần đầu tiên từ năm 1958, cánh hữu bị loại ngay từ vòng đầu trong một cuộc bầu cử tổng thống.

Từ gần nửa thế kỷ qua, hai đảng tả - hữu, đảng Xã Hội - PS và LR thay nhau chi phối chính trường Pháp, thế mà cả hai cùng bị loại khỏi cuộc đua vào điện Elysée. Đây là sự kiện chưa từng thấy.

Thất bại thảm hại chưa đầy 7 % của đảng Xã Hội cánh tả không gây ngạc nhiên vì đã được dự báo từ trước, trong khi đối với đảng Những Người Cộng Hòa thì đây là "thất bại lịch sử".

Về thứ ba, sau phong trào tập hợp tả - hữu Tiến Bước - En Marche ! của Emmanuel Macron và đảng cực hữu Mặt Trận Quốc Gia – FN là một "sỉ nhục" đối với cựu thủ tướng François Fillon.

Cho đến khi vụ tai tiếng việc làm giả liên quan trực tiếp đến vợ và 2 con ông bị báo chí phanh phui, đảng LR và François Fillon tưởng như cầm chắc phần thắng trong tay, sau 5 năm cầm quyền của tổng thống cánh tả - đảng Xã Hội, François Hollande. Là một chính trị gia giàu kinh nghiệm, François Fillon, 63 tuổi, ra tranh cử đại biểu Quốc Hội lần đầu tiên năm 1981và liên tục tái đắc cử cho đến hiện nay. Ông đã 5 lần giữ chức bộ trưởng và đáng chú ý hơn cả, ông là thủ tướng duy nhất trong nhiệm kỳ 5 năm dưới thời tổng thống Sarkozy (2007-2012). Đây là một thành tích hiếm có trong lịch sử nền Đệ Ngũ Cộng Hòa.

Tháng 11/2016 trái với mọi dự báo, François Fillon dễ dàng được bầu làm đại diện cho cánh hữu ra tranh cử tổng thống Pháp 2017. Ông đã loại những đối thủ nặng ký nhất là cựu tổng thống Nicolas Sarkozy, cựu thủ tướng Alain Juppé khỏi cuộc tuyển chọn sơ bộ, nhờ hình ảnh một nhà làm chính trị chín chắn, cương trực và liêm khiết.

Mọi kỳ vọng vực dậy nước Pháp đều được đặt lên đôi vai ứng cử viên Fillon. Cương lĩnh tranh cử của ông được các đối tác chính trong Liên Hiệp Châu Âu đánh giá cao. Kế hoạch cắt giảm chi tiêu ngân sách Nhà nước do ông đề xướng được xem là "có trách nhiệm" và cần thiết cho nước Pháp.

Trong bối cảnh mà Pháp nói riêng, Liên Hiệp Châu Âu nói chung đang lao vào một cuộc đọ sức với Nga trên hai hồ sơ lớn là Ukraina và Syria, thì nhìn từ Matxcơva, tổng thống Vladimir Putin xem François Fillon như là một chính khách "có tính chuyên nghiệp lớn". Châu Âu, sau khi nước Anh đòi ra khỏi ngôi nhà chung, đã xem ứng cử viên của đảng Những Người Cộng Hòa là một đối tác quan trọng để củng cố thêm Liên Hiệp Châu Âu.

François Fillon là ứng cử viên tổng thống Pháp đầu tiên được thủ tướng Đức tiếp tại Berlin. Trong bối cảnh cánh tả của Pháp bị chia năm sẻ bảy, hai đảng cực tả và cực hữu có chủ trương bài châu Âu, chống chính sách khắc khổ của eurozone ngày càng thuyết phục được cử tri Pháp, thủ tướng Angela Merkel kỳ vọng François Fillon sẽ là một "đối tác đáng tin cậy" để cùng với Berlin tiếp tục tiến trình hội nhập châu Âu.

Con đường vào điện Elysée của ông Fillon tưởng chừng không gặp trở ngại. Cánh hữu tin chắc trở lại nắm quyền. Cuối tháng Giêng 2017, toàn cảnh chính trị Pháp hoàn toàn bị đảo lộn với tiết lộ của tờ báo trào phúng Le Canard Enchainé về vụ việc làm giả, liên quan tới vợ và hai con ứng viên tổng thống Fillon.

Tiếp theo đó là những tuyên bố khi thì vụng về, khi thì trống đánh xuôi kèn thổi ngược của bản thân François Fillon. Ứng cử viên tổng thống của đảng LR và vợ ông là bà Penelope Fillon bị điều tra, rồi bị khởi tố vì những cáo buộc "biển thủ công quỹ", "lạm dụng tài sản của xã hội".

Từ khi tai tiếng được phơi bày ra ánh sáng, hình ảnh xấu đó gắn liền với tên tuổi của François Fillon. Ông không thể thuyết phục được cử tri về tính cần thiết của các chương trình cắt giảm chi tiêu, giảm bớt nợ công, lành mạnh hóa các hoạt động kinh tế … Tại mỗi chặng vận động của ứng viên đảng Những Người Cộng Hòa, đều có đám đông gõ nồi niêu xoong chảo với những khẩu hiệu như "trả lại tiền cho công chúng", hay tệ hơn nữa, phe chống đối gán cho ông hình ảnh "kẻ cắp", bòn rút tiền của Nhà nước cho vợ, con.

Một làn sóng phản kháng dấy lên ngay trong nội bộ đảng, kêu gọi ông rút lui, chỉ định một người khác thay thế ông làm đại diện cho cánh hữu ra tranh cử tổng thống. François Fillon phớt lờ và quyết tâm "đi đến cùng". Bởi ông tin chắc, chiêu bài "an ninh, trật tự, những giá trị bảo vệ gia đình, đạo đức" … sẽ giúp ông vượt qua được tất cả.

Kết quả ngày hôm qua cho thấy, François Fillon đã đi sai một nước cờ, đảng Những Người Cộng Hòa đánh mất cơ hội trở lại cầm quyền.

Không đợi kết quả chính thức, nhiều thành viên đảng này ngay từ tối hôm qua đã đòi tính sổ với François Fillon. Cánh hữu "choáng váng" với chưa đầy 20 % phiếu ủng hộ. Thua "xiểng niểng, thất bại này lại càng cay đắng khi mà đảng LR tưởng chừng nắm chắc phần thắng trong tay" : là những lời bình của chính Những Người Cộng Hòa.

Theo giới phân tích, cuộc bầu cử tổng thống 2017 là trận đấu chính trị cuối cùng của ông Fillon. Đảng LR cũng đang muốn nhanh chóng sang trang cuộc bầu cử tổng thống lần này để còn chinh phục Quốc Hội trong cuộc bầu cử sắp mở ra vào đầu tháng 6 này. Đây sẽ là bài toán trắc nghiệm cho uy tín của cánh hữu, cho sự tồn tại của đảng Những Người Cộng Hòa.