Ngày 24/04/1945: Truman được trình bày về Dự án Manhattan

Biên dịch: Nguyễn Ngọc Tường Ngân

Nguồn: “Truman is briefed on Manhattan Project”, History.com (truy cập ngày 24/4/2016).

 

Vào ngày này năm 1945, Tổng thống Harry Truman đã được nghe báo cáo đầy đủ chi tiết về Dự án Manhattan, dự án mà trong đó các nhà khoa học đang cố gắng tạo ra những quả bom nguyên tử đầu tiên. Các thông tin đã buộc Truman phải cân nhắc một quyết định quan trọng: có nên sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt đầu tiên trên thế giới hay không?

Việc bí mật phát triển bom nguyên tử của Mỹ đã bắt đầu vào năm 1939 với sự ủng hộ của Tổng thống lúc đó là Franklin Roosevelt. Dự án này bí mật đến nỗi Tổng thống Roosevelt thậm chí đã không thông báo cho vị phó tổng thống trong nhiệm kỳ thứ tư của mình là Truman về sự tồn tại của nó.

(Trong thực tế, khi Truman tiến hành cuộc điều tra của thượng viện năm 1943 về chi phí sản xuất phục vụ chiến tranh, ông đã nghi ngờ về một nhà máy đáng ngờ ở Minneapolis vốn có mối liên hệ bí mật với Dự án Manhattan, nhưng Truman đã nhận được một cú điện thoại lạnh lùng từ Bộ trưởng Chiến tranh của Roosevelt là Harry Stimson, cảnh báo rằng ông không nên điều tra thêm.)

Khi Tổng thống Roosevelt qua đời vào ngày 12 tháng 4 năm 1945, Truman đã ngay lập tức tuyên thệ nhậm chức, và ngay sau đó đã được Stimson thông báo về việc một loại vũ khí mới và khủng khiếp đang được phát triển bởi các nhà vật lý ở New Mexico. Trong nhật ký của mình đêm đó, Truman ghi rằng ông đã được thông báo rằng Hoa Kỳ đang hoàn thiện một thứ thuốc nổ đủ lớn để phá hủy toàn bộ thế giới.

Ngày 24 tháng 4, Stimson và vị tướng quân đội phụ trách dự án là Leslie Groves đã mang cho Truman một tập hồ sơ đầy đủ các báo cáo và thông tin chi tiết về Dự án Manhattan. Họ nói với Truman rằng mặc dù Hoa Kỳ là quốc gia duy nhất có các nguồn lực để phát triển loại bom này, qua đó loại trừ nỗi lo sợ rằng Đức đã tiến gần đến việc phát triển loại vũ khí đó – nhưng người Nga có thể có được vũ khí nguyên tử trong vòng bốn năm sau. Họ thảo luận việc có nên chia sẻ với các đồng minh thông tin trên không và nếu có thì đó là đồng minh nào, cũng như tác động của loại vũ khí mới này đến các quyết định chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ. Truman cho phép tiếp tục dự án và đồng ý thành lập một ủy ban lâm thời để tư vấn cho tổng thống về việc sử dụng vũ khí nguyên tử.

Mặc dù chiến tranh ở châu Âu đã kết thúc vào tháng 5 năm 1945, Stimson khuyên Truman rằng quả bom có thể có ích trong việc đe dọa lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin, buộc ông ta phải hạn chế bành trướng chủ nghĩa cộng sản vào Đông Âu sau chiến tranh. Truman đã đồng ý và nói rằng nếu các vũ khí đã chứng minh là khả thi thì ông chắc chắn sẽ có một “cái búa” (để đe dọa) người Nga.

Trong khi đó, cuộc chiến tranh với Nhật Bản vẫn kéo dài và đối với nhiều người có vẻ như người Nhật sẽ không bao giờ đầu hàng. Ngày 16 tháng 7, nhóm nghiên cứu tại trạm nghiên cứu Alamogordo, New Mexico, đã cho phát nổ thành công quả bom nguyên tử đầu tiên. Vào ngày trên 31 tháng 7 năm 1945, Truman đã viết giấy tay ra lệnh cho Stimson cho phép sử dụng quả bom khi đã sẵn sàng, nhưng không được sớm hơn ngày 2 tháng 8.

Quả bom đầu tiên đã được thả xuống Hiroshima ngày 6 tháng 8 năm 1945, và một thứ hai được thả xuống Nagasaki vào ngày mồng 8. Người Nhật nhanh chóng đầu hàng. Mặc dù các quốc gia khác đã phát triển vũ khí nguyên tử và công nghệ hạt nhân từ sau năm 1945, Truman vẫn là nhà lãnh đạo duy nhất trên thế giới đã từng sử dụng một quả bom nguyên tử để chống lại kẻ thù của mình.