Việt Nam trước hiểm họa sốt rét kháng thuốc

Thanh Phương-RFI

Ảnh minh họa. Nguy cơ dịch sốt rét kháng thuốc đang đe dọa 5 nước vùng sông Mekong, trong đó có Việt Nam.

Một nghiên cứu mới được công bố trên chuyên san The Lancet Infectious Diseases đầu tháng 2 vừa qua báo động là một dạng sốt rét kháng thuốc đang hoành hành ở các nước tiểu vùng sông Mekong, trong đó có Việt Nam. Các nhà nghiên cứu cảnh báo là nếu dịch sốt rét kháng thuốc này lan sang Ấn Độ và châu Âu, nó sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho toàn cầu.

Từ một thập niên qua, các nhà khoa học và các nhân viên y tế đã ngày càng lo ngại về một dạng ký sinh trùng sốt rét có thể vô hiệu hóa loại thuốc chủ yếu dùng để điều trị bệnh nhân hiện nay đó là artemisinin. Dịch sốt rét này đã được phát hiện từ năm 2007 tại Cam Bốt và từ đó đã lan sang miền Bắc Thái Lan, miền Nam nước Lào và miền Đông Miến Điện.

Nay các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện một siêu ký sinh trùng sốt rét không chỉ kháng hai loại thuốc, mà còn đánh bại các « đồng nghiệp » để chiếm thế « thượng phong ». Loại ký sinh trùng này nay có mặt ở Cam Bốt, Thái Lan Lào. Hiện nó chưa lan đến Miến Điện, cửa ngỏ sang vùng Nam Á, nhưng các nhà nghiên cứu dự báo rằng đây chỉ còn là vấn đề thời gian.

Theo lời giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng, một tổ chức phi chính phủ ở Việt Nam, bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh, trong số 5 nước vùng sông Mekong thì Việt Nam không phải là quốc gia mà tình tình sốt rét kháng thuốc trầm trọng nhất, nhưng đây cũng là một hiểm họa đối với Việt Nam.

Viện Sốt rét - Ký sinh trùng Trung ương, Bộ Y tế cũng vừa cảnh báo rằng tại nhiều tỉnh thành, bệnh sốt rét vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ bùng phát vì ngày càng nhiều trường hợp kháng thuốc được ghi nhận.Theo viện này, ký sinh trùng sốt rét kháng thuốc đã xuất hiện ở 5 tỉnh Quảng Nam, Khánh Hòa, Gia Lai, Đắk Nông, Bình Phước và đang có nguy cơ lan rộng sang các tỉnh khác trên phạm vi toàn quốc. Viện này nhắc lại rằng mỗi năm, Việt Nam ghi nhận 30.000 trường hợp mắc sốt rét, trên 100 trường hợp sốt rét ác tính và gần 10 trường hợp tử vong do sốt rét.

Nhưng vì sao lại xuất hiện những loại sốt rét kháng thuốc như vậy? Bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh nêu lên hai lý do chính: bệnh nhân uống thuốc không đúng theo chỉ định của bác sĩ và thuốc chất lượng xấu, thuốc giả.

Kể từ khi thuốc artemisinin, do một nhà nghiên cứu Trung Quốc sáng chế vào thập niên 1970, được sử dụng, kèm theo những biện pháp ngăn ngừa muỗi chích, thế giới đã đạt nhiều thành công đáng kể trong việc phòng chống sốt rét. Nhưng nay các nhà khoa học báo động là những thành quả đó có thể bị triệt tiêu, nếu thế giới không cấp tốc diệt trừ loại ký sinh trùng kháng thuốc mới, để ngăn chận loại sốt rét này từ vùng Mekong lan sang phía Tây.

Trước mắt, những nước như Cam Bốt, Thái Lan, Lào và Miến Điện đang tập trung chống sốt rét tại những vùng sâu, vùng xa, vùng nghèo, với nguồn tài trợ của quốc tế. Ở Việt Nam, nguy cơ lây lan sốt rét nói chung và sốt rét kháng thuốc cũng đến từ các cộng đồng di dân, từ vùng đồng bằng lên miền rừng núi kiếm sống, như lời bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh.

Chính vì vậy mà theo bác sĩ Khuất Thị Hải Oanh, hợp tác của các nước trong khu vực để chống sốt rét kháng thuốc cũng phải tập trung vào cộng đồng di dân và các sắc tộc thiểu số ở Việt Nam.