Bà Angela Merkel sẽ tiếp tục là Thủ tướng Đức, nhiệm kì thứ tư. Ảnh AP
Sau
mười hai năm cầm quyền, bà Angela Merkel một lần nữa sẽ là Thủ tướng
Đức, nhiệm kì thứ tư. Như xe hơi, máy giặt, giày thể thao, dao kéo, ốc
vít Germany, Thủ tướng Đức cũng bền, dùng mãi không hỏng.
Kết
quả đó đã được báo trước nhiều tháng, và như phần lớn mọi điều diễn ra ở
đất nước này, ngày bầu cử hôm nay, Chủ nhật 24 tháng Chín, không hứa
hẹn một bất ngờ nào quá lớn. Bất ngờ là thứ xếp hạng chót trong bảng nhu
cầu của người Đức và mọi ưu điểm cũng như nhược điểm của họ dường như
đều liên quan đến đặc tính đó.
Họ không hứng lên làm cái gì cả, hứng
cũng phải chuẩn bị. Tiền vệ Đức không bao giờ gây sửng sốt vì một cú sút
trời giáng. Giá nhà thuê ở Đức không bao giờ vọt lên tùy thích. Khoai
tây không bao giờ đột ngột biến khỏi thực đơn Đức hàng ngày. Cầu đường
Đức không bao giờ tự nhiên sập. Cảnh sát Đức không bao giờ bỗng nhiên hư
cấu chuyện mật vụ Việt Nam bắt cóc người Việt giữa Berlin. Đến thời
tiết Đức cũng không bao giờ hửng nắng ngoài dự báo. Phác thảo một cuộc
đời Đức điển hình thường là các đường ngang bằng sổ thẳng, không có
những lối tắt ngỡ ngàng, những khúc quanh hồi hộp. Nhìn một người Đức là
biết rõ gia thế, nghề nghiệp, học thức, thu nhập, sở thích, món khoái
khẩu và lương hưu. Lenin có câu nói nổi tiếng: “Cách mạng ở Đức ư? Không
đời nào. Người Đức trước khi tấn công một nhà ga còn phải xếp hàng mua
vé”. Song không hẳn như vậy. Nếu bây giờ định làm cách mạng thì người
Đức sẽ đặt lịch, mua sẵn vé trên mạng từ nhiều tháng trước và đến đúng
giờ. Họ chấp nhận thay đổi, nhưng ngẫu hứng và mạo hiểm thay đổi thì
không đời nào.
Ngày bầu cử trôi qua cũng bình
lặng như toàn bộ đợt tranh cử. Suất diễn ồn ào nhất và duy nhất là cuộc
tranh luận tay đôi trên truyền hình ba tuần trước giữa hai nhà lãnh đạo
hai đảng lớn: bà Merkel, đương kim Thủ tướng, Chủ tịch Liên minh Dân chủ
Thiên chúa giáo (CDU) và ông Schulz, Chủ tịch Đảng Dân chủ Xã hội
(SPD), người quyết tâm giành ghế Thủ tướng lần này. Song thay vì cãi cọ
loạn xị, ăn miếng trả miếng như trong suất diễn dưới tầm thắt lưng của
người Pháp hay gầm ghè nhe nanh vuốt trong suất diễn mày chết tao sống
của người Mỹ thì hai đối thủ chính trị Đức trình bày cảnh thường tình
của một cuộc hôn nhân lý trí, tế nhị tránh nói đến tình yêu, gật gù tôn
trọng lẫn nhau, nhìn chung là đồng thuận trong đại cục, và có trái ý
nhau trong những việc đổ rác rửa bát quét nhà thì cố gắng nhẹ giọng. Hai
đảng đã nhiều lần liên minh cầm quyền và đang liên minh cầm quyền. Lỡ
phải chung chăn gối bốn năm nữa, thậm chí ai nằm trên ai nằm dưới đều đã
rõ, thì biết dọn đi đâu những mỹ từ quăng vào mặt nhau bây giờ. Giá trị
giải trí của vụ tranh luận này nhìn chung ngang với việc theo dõi hai
đài khí tượng thủy văn cùng khu vực. Cả hai cũng không có bê bối giường
chiếu nào để đem đồ lót bẩn nhà người ra giặt giữa quảng trường. Vợ ông
Schulz làm nghề kiến trúc cảnh quan, chồng bà Merkel là Giáo sư hóa
lượng tử. Từ thời trang, tuổi tác đến những thứ khác, cả hai đều không
có gì để phục vụ báo chí lá cải. Tôi thấy ông Giáo sư đáng yêu. Đến chỗ
quần là áo lượt nhất nước Đức là Liên hoan Âm nhạc Bayreuth, ông nhăn
nhó trong bộ đồ lớn đóng vội, khuy cài lệch.
Giáo sư Joachim Sauer (ngoài cùng, bên trái) tại Liên hoan Bayreuth 2017. Ảnh: DPA
Khi
tôi trở lại châu Âu đầu những năm 90, giới trí thức cánh tả phương Tây
đã bỏ xa thời vàng son sau lưng. Đọc lại những lời ông trùm cánh tả Jean-Paul Sartre viết về tiểu thuyết Tuyệt vọng của Nabokov,
có cảm giác như tuyên giáo Hà Nội đã được một đại trí thức Pháp có tầm
ảnh hưởng toàn thế giới hướng dẫn từ nửa thế kỷ trước về cách phê phán
các nhà văn Việt Nam lưu vong mất gốc. Song lần đầu tiên đi bỏ phiếu
mười hai năm trước, 2005, như theo một quán tính được mệnh danh bay bướm
là “trái tim luôn đập ở bên trái”, tất nhiên tôi đã bầu cho Đảng Dân
chủ Xã hội, phe tả. Kết quả là liên minh phe hữu CDU/CSU năm ấy thắng
cử, tuy chỉ hơn vỏn vẹn 4 ghế Quốc hội trong một cuộc đua sát nút. Tôi
đã không thể tin nổi là người phụ nữ của phe bảo thủ ấy sắp lãnh đạo
nước Đức, với hai khóe miệng trễ xuống tận Nam cực, mái tóc không biết
nên dính vào đâu cho đỡ mỏng, thân hình thô kệch trong những bộ quần áo
chán ngắt, gương mặt không nói lên điều gì hết và diễn thuyết nhạt thếch
bằng giọng hụt lưỡi. Tôi đã tự nhủ, tinh hoa chính trị mà thế thì nước
Đức mạt vận.
Nhưng trong tất cả các đợt bầu cử
tiếp theo, lần này cũng vậy, tôi đã bầu cho bà. Tóc bà không còn là thảm
họa quốc gia. Thời trang “Full Merkel Jacket” của bà đã định hình một phong cách uncool bền vững tới mức thành cool.
Trong ba nhiệm kỳ liên tục, bà đã nhấc đảng bảo thủ của mình sang dần
phía trái, chiếm vị trí trung hòa giữa tả và hữu, thậm chí lấn sân của
cả Đảng Dân chủ Xã hội lẫn Đảng Xanh. Giã từ cánh tả là câu chuyện dài
của cá nhân tôi, nó chỉ ngẫu nhiên rơi vào thời điểm các tọa độ chính
trị trong hệ thống đại nghị ở phương Tây bắt đầu xáo trộn và mất dần ý
nghĩa cố hữu. Tôi sẽ là người đầu tiên tán thành mô hình chính trị tự do
phi đảng phái. Nguyên thủ quốc gia thậm chí có thể và rất nên là một
người máy. Người máy chỉ tốn vài đồng bạc điện, không ngốn hàng triệu
dollar tiền tháp tùng phục dịch như nguyên thủ Mỹ. Người máy có lịch đi
bảo trì kỹ thuật cố định, không tự nhiên biến mất như nguyên thủ Việt
Nam.
Quyền lực chậm nhất sau hai nhiệm kỳ là bốc
mùi. Mùi Hun Sen và mùi Putin, mùi Erdoğan và mùi Lý Hiển Long, mùi
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo và mùi Robert Mugabe…, toàn những mùi khó
ngửi cho khứu giác của một nền dân chủ đủ chín chắn như ở Đức. Nên người
Đức khổ sở vì biết rõ, một lần nữa lại Merkel, tổng cộng mười sáu năm,
cả một thế hệ sinh ra và trưởng thành chỉ biết đến chính trị qua gương
mặt của Mutti, “mẹ già dân tộc”. Nhưng dưới triều Merkel dài dằng dặc,
nước Đức cứ bình lặng mà thực hiện Phép màu Germany.
Đầu năm nay, hơn 90% người Đức cho biết rất hài lòng hoặc khá hài lòng với cuộc sống hiện tại. Trong sự buồn chán của ổn định trên đỉnh cao, hôm nay cử tri Đức đánh một tín hiệu của nhu cầu thay đổi: bà Merkel được phép ở lại, nhưng tất cả đã ngấy đến cổ cuộc hôn nhân bất đắc dĩ của hai đảng đang chung nhau cầm quyền. Cả hai đều mất nhiều phiếu hơn dự đoán. Lần đầu tiên sau 56 năm, một đảng cực hữu lại tiến vào Quốc hội Đức và lần đầu tiên nền đại nghị Đức sẽ phải thử bảng phối màu đen-vàng-xanh, liên minh khá trái cựa của CDU/CSU với Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do. Không phải là một cuộc cách mạng và chưa ai cần mua sẵn vé để tấn công một nhà ga, song trong nỗi khổ xa xỉ của người Đức, những thay đổi đó mang lại chút kịch tính cho một ngày bầu cử bình yên. Hơi quá bình yên giữa một thế giới đầy xung đột.
Đầu năm nay, hơn 90% người Đức cho biết rất hài lòng hoặc khá hài lòng với cuộc sống hiện tại. Trong sự buồn chán của ổn định trên đỉnh cao, hôm nay cử tri Đức đánh một tín hiệu của nhu cầu thay đổi: bà Merkel được phép ở lại, nhưng tất cả đã ngấy đến cổ cuộc hôn nhân bất đắc dĩ của hai đảng đang chung nhau cầm quyền. Cả hai đều mất nhiều phiếu hơn dự đoán. Lần đầu tiên sau 56 năm, một đảng cực hữu lại tiến vào Quốc hội Đức và lần đầu tiên nền đại nghị Đức sẽ phải thử bảng phối màu đen-vàng-xanh, liên minh khá trái cựa của CDU/CSU với Đảng Xanh và Đảng Dân chủ Tự do. Không phải là một cuộc cách mạng và chưa ai cần mua sẵn vé để tấn công một nhà ga, song trong nỗi khổ xa xỉ của người Đức, những thay đổi đó mang lại chút kịch tính cho một ngày bầu cử bình yên. Hơi quá bình yên giữa một thế giới đầy xung đột.
24/9/2017
P.T.H.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét