Vào ngày này năm 1999, theo các điều khoản trong Hiệp ước
Torrijos-Carter, Mỹ đã chính thức trao quyền kiểm soát Kênh đào Panama lại cho
Panama. Đám đông những người Panama đã tổ chức kỷ niệm việc chuyển giao con
kênh 50 dặm này. Con kênh nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương và chính thức
mở cửa khi tàu SS Arcon đi qua vào ngày 15/08/1914. Kể từ đó, có hơn 922.000
con tàu đã sử dụng kênh này.
Mong muốn tìm kiếm một lối tắt từ Đại Tây Dương đến Thái
Bình Dương đã bắt nguồn từ thời các nhà thám hiểm ở Trung Mỹ vào đầu những năm
1500. Năm 1523, Hoàng đế La mã Charles V đã cho tiến hành một cuộc khảo sát về
Vành đai Panama và một số kế hoạch xây dựng một con kênh đã được thảo luận,
nhưng nó chưa bao giờ được thực hiện.
Mối quan tâm của người Mỹ đối với việc xây dựng con kênh đã
bắt đầu cùng với sự bành trướng của Mỹ sang phía Tây và cơn sốt vàng California
năm 1848. (Ngày nay, một con tàu hướng từ New York đến San Francisco có thể đi
ngắn hơn khoảng 7.800 dặm bằng cách đi qua kênh đào Panama chứ không phải đi
vòng qua Nam Mỹ.)
Năm 1880, một công ty của Pháp điều hành bởi người xây dựng
kênh đào Suez đã bắt đầu đào một con kênh qua eo biển Panama (khi đó còn là một
phần của Colombia). Hơn 22.000 công nhân đã chết vì các bệnh nhiệt đới như sốt
vàng (yellow fever) trong giai đoạn đầu của quá trình xây dựng. Công ty cuối
cùng đã phá sản và phải bán quyền thực hiện dự án cho người Mỹ vào năm 1902 với
giá 40 triệu USD.
Tổng thống Theodore Roosevelt đã ủng hộ con kênh này, coi nó
là quan trọng đối với lợi ích kinh tế và quân sự của Mỹ. Năm 1903, Panama tuyên
bố độc lập khỏi Colombia trong một cuộc cách mạng do Mỹ hậu thuẫn, sau đó Mỹ và
Panama ký hiệp ước Hay-Bunau-Varilla, trong đó Mỹ đồng ý trả 10 triệu USD cho
Panama theo một hợp đồng thuê con kênh vĩnh viễn, cộng với tiền thuê mỗi năm là
250.000 USD.
Hơn 56.000 người làm việc tại con kênh trong giai đoạn 1904
– 1913 và hơn 5.600 người đã bị mất mạng. Khi hoàn thành, con kênh có chi phí
xây dựng 375 triệu USD được coi là một công trình tuyệt vời và đại diện cho sự
nổi lên của nước Mỹ thành một cường quốc trên thế giới.
Năm 1977, sau gần 20 năm phản đối của người Panama, Tổng thống
Mỹ Jimmy Carter và Tổng thống Panama Omar Torrijos đã ký hai hiệp định mới thay
thế bản hiệp ước 1903 ban đầu và kêu gọi chuyển giao quyền kiểm soát kênh vào
năm 1999. Hiệp định, được Mỹ phê chuẩn với tỷ lệ bỏ phiếu sít sao tại Thượng viện,
đã cho Mỹ quyền tiếp tục bảo vệ con kênh chống lại mọi mối đe dọa đến tính
trung lập của nó. Tháng 10/2006, các cử tri Panama đã chấp thuận kế hoạch 5,25
tỷ USD nhằm tăng gấp đôi quy mô con kênh vào năm 2015 để có thể đáp ứng tốt hơn
nhu cầu của các con tàu hiện đại.
Các tàu trả phí để sử dụng kênh, dựa trên kích cỡ và khối lượng
hàng của từng tàu. Tháng 05/2006, tàu Maersk Dellys đã phải trả một khoản phí kỷ
lục là 249.165 USD. Khoản phí thấp nhất – 36 cent- đã được trả bởi Richard
Halliburton, người bơi thuyền qua kênh vào năm 1928.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét